Page 46 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

DİVAN ŞİİRİ 2

• Beyit sayısı genellikle 33 ila 99 arasındadır.
• Birisini övmek ya da yermek için yazılır.
• Kafiyelenişi gazeldeki gibidir: aa, ba, ca, da...
• Su Kasidesi, Güneş Kasidesi gibi redifine göre; tevhit, münacat, naat, methiye gibi de

konularına göre isimlendirilir.
• İlk beytine matla, son beytine makta, en güzel beytine beytülkasid, mahlâs beytine
taç beyit denir.
• En meşhur kaside şairleri şunlardır: Ahmet Paşa, Baki, Fuzuli, Nef’i, Nedim...

KASİDENİN BÖLÜMLERİ
1. Nesib (Teşbib)
Kasidenin başlangıç bölümüdür. Bu bölümde, bir tabiat tasviri yapılır ya da sevgilinin gü-
KASİDE zelliklerinin anlatılır. Bahar, kış, yaz, ramazan, bayram, gül, güneş, savaş, at veya bir
güzel anlatılabilir. Kasideler bu bölümde işlenen konulara göre adlandırılır: ıydıye, rama-
zaniye...
2. Girizgâh

Bir beyitten oluşur. Asıl konuya giriş yapmak üzere söylenir.
3. Methiye
Bu bölümde, Allah, peygamber ya da kasidenin sunulduğu kişi övülür. Kasidenin asıl bö-
lümüdür. Bu bölümde abartılı ve sanatlı bir övgü vardır. Birçok beyitten oluşur.
4. Tegazzül
Her kasidede bulunmaz. Kasidenin içindeki gazeldir. Kasideyle aynı ölçüdedir.
Tegazzül, 5-12 beyit arasında değişir.
5. Fahriye

Şairin kendini övdüğü bölümdür. Abartılı bir dil kullanılır.
6. Dua
Şairin, kaside yazdığı kişi için dua ettiği bölümdür.

Genelde 2 beyitten oluşur. 12 beyte kadar yazılanlar da vardır.
KIT'A • Dörtlük de denir.

• Kafiye düzeni gazeldeki gibidir: xa-xa
• Beyitler arasında anlam bütünlüğü vardır.
• Değişik konularda yazılır: önemli bir düşünce, hikmet, nükte, eleştiri...
• Genellikle mahlas kullanılmaz.

MÜSTEZAT Gazelin özel biçimidir.

• Konu bakımından gazelden farkı yoktur.
• Sözcük anlamı “ziyadeleşmiş, artmış, çoğalmış” tır.
• Uzun dizelere kısa bir dize ekleyerek yazılır. İki kısa dize de eklenebilir.
• Uzun mısralara eklenen kısa mısralara ziyade denir.
• Matla (doğuş) beyti yoktur.

46 MEBİ KONU ÖZETLERİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT