Page 47 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı
P. 47
DİVAN ŞİİRİ 2
• İran edebiyatından alınmıştır.
• Her beytinin kendi arasında uyaklı olması yazma kolaylığı sağlar: aa bb cc dd ee ...
• Divan edebiyatının en uzun nazım şeklidir. Beyit sayısı sınırsızdır, 25.000’e kadar çıkan
mesneviler vardır.
• Halk hikâyeleri, felsefi konular, aşk hikâyeleri, savaşlar, dinî ve konuların işlendiği
mesnevi, romanın ve öykünün işlevini görmüştür.
• Beyitler arasında anlamca bağlılık vardır.
• Mesnevi şu bölümlerden oluşur:
Dibace: Mesnevinin ön sözüdür, manzum veya mensur olabilir.
Tevhit: Allah’ın birliği ve bütünlüğü anlatılır.
Münacat: Allah’a yalvarış ve yakarışlarda bulunulur.
Naat: Hz. Muhammed (SAV) övülür.
Miraciye: Miraç olayı anlatılır.
MESNEVİ Medhiçiharyârigüzîn: Dört halife ve devrin büyükleri övülebilir.
Medhiye: Mesnevinin sunulacağı kişiye övgüler yapılır.
Sebebitelif: Mesnevinin yazılış nedeni belirtilir.
Ağâzıdâstan: Mesnevinin asıl konusunun bulunduğu bölümdür.
Hatime: Mesnevinin bittiğini belirten son sözdür.
• Divan şiirinde beş mesneviden oluşan eserler grubuna hamse denir.
• Ali Şir Nevai (ilk hamse sahibi) Mevlana, Fuzuli, Şeyhi, Taşlıcalı Yahya, Nabi ve Şeyh-
Galip önemli hamse şairlerimizdir.
• Mesnevide işlenen konular şunlardır:
Aşk: Leyla ve Mecnun, Hüsrev ve Şirin, Yusuf ve Züleyha
Din ve Tasavvuf: Mesnevi (Mevlana) Mevlit (Vesiletü’n Necat - Süleyman Çelebi)
Öğretici: Kutadgu Bilig (Türkçe ilk mesnevi) Hayriyye (Nabi)
Evlenme, Sünnet Töreni: Surname (Vehbi)
Destan: Şehnâme (Firdevsi)
Eleştiri: Harnâme (Şeyhi)
DÖRTLÜKLERLE YAZILAN NAZIM BİÇİMLERİ
• İran edebiyatından alınmış nazım biçimidir.
• Tek dörtlükten oluşur. Kafiye şeması şöyledir: aaxa
• Kendine özgü aruz ölçüleriyle yazılır.
• Felsefi, tasavvufi, aşk gibi konuları özlü bir biçimde işleyen nazım biçimidir.
• Halk şiirindeki maniye benzer.
RUBAİ • Bu şiirlerde, az sözle çok şey söylemek esastır.
• Rubailer genellikle mahlassız şiirlerdir.
• Divanlarının sonunda rubaiyat başlığı altında sıralanırlar.
• Bu nazım biçiminin en önemli şairi Ömer Hayyam; Mevlana, Azmizade Haleti, Nabi,
Nedim, Yahya Kemal Beyatlı ve Arif Nihat Asya önemli rubai şairleridir.
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 47
