Page 53 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

DİVAN ŞİİRİ 3

Seyyid Nesimi (?-1404?)
Azerbaycan sahasında yetişmiş bir şairdir ve dili oldukça sadedir. Tasavvufi ve lirik şiirleriyle meşhurdur. İran’da
“Hurufilik” tarikatının savunucularından olan şair, Halep’te bu inancı yüzünden derisi yüzülerek öldürülmüştür. Di-
van şiiri nazım biçimleri yanı sıra yazdığı tuyuğlarla da meşhur olmuştur. Sonraki şairleri özellikle Bektaşi şairleri
etkilemiştir. Hurufilik: Her şeyi harflerle açıklamaya çalışan bir tarikattır.

Eserleri

Divan: Türkçe
Divan: Farsça

Âşık Paşa (1272-1333)
Yunus Emre’nin etkisi görülen şair, hem hece hem de aruz veznini kullanır. Âşık Paşa Garipname’yi bilinçli olarak
Türkçe yazmış, edebî dilin Türkçe olması konusunda gayret göstermiştir. Anadolu Türkleri arasında tarikat şeyhi
olarak tasavvufu yaymak için çalışmıştır. Mevlana’nın Mesnevi’de amaçladığını, Türkçe yazdığı Garipnâme adlı
mesnevide yapmıştır.

Eserleri
Garipname: Türklere tasavvufu öğretmek amacıyla yazılmış bir mesnevidir.

15. YÜZYIL DİVAN ŞAİRLERİ
Ali Şir Nevai (1441-1501)

Büyük bir devlet adamı ve büyük bir edebiyatçıdır. Çağatay edebiyatının en önemli şairidir. 30’a yakın eser vermiş
önemli bir şairdir. Düzyazı türünde eserleri de vardır. Bilinçli bir dil milliyetçisidir. Birçok divan şairini etkilemiştir.
Türk edebiyatında “hamse”(beş mesnevi) sahibi ilk şairdir. Sultan Hüseyin Baykara’nın okul arkadaşı olan şair,
onun vezirliğini de yapmıştır.

Eserleri
Muhakemetül-Lûgateyn (Farsça): Türkçe ile Farsçayı karşılaştırarak Türkçeyi üstün tutmuştur. Eseri, o dö-
nemde Türkçenin ikinci plâna itilmesine tepki olarak ve yeni yetişen şairlere Türkçenin de üstün bir şiir dili
olduğunu kanıtlamak için yazmıştır.
Divan: 3’ü Türkçe 1’i Farsça olmak üzere 4 adet
Mecalisü’n-Nefais: İlk şairler tezkiresi

Şeyhi ( ?-1431? )
Asıl mesleği hekimlik olan şairin adı Sinan’dır. İran'da tasavvuf ve tıp eğitimi almıştır. Şeyhi, Anadolu'da divan
edebiyatının kurucularından sayılır. Kuvvetli bir tasavvuf kültürü aldığı hâlde tasavvuf dışı şiirler de yazmıştır.
Gazelleri ile de bilinen şair asıl şöhretini mesnevisiyle sağlamıştır. Türkçe, bütün incelikleriyle onun elinde edebî
bir dil haline gelmiştir.

53
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 53