Page 60 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TANZİMAT DÖNEMİ TÜRK ŞİİRİ

• İlk şiirlerinde biçim ve içeriğin eski olmasına rağmen sonraki şiirlerinde konuda değişikliklere gitmiş ve çok sonraları biçimsel
yenilikler de yapmıştır.

• Hürriyet Kasidesi ile ilk defa kasidenin bölümlerini kaldırmış, bu anlamda edebiyatımıza bir yenilik getirmiştir.
• Sade dili kullanan sanatçı, halka halkın diliyle seslenmeyi amaç edinenler içinde en başarılı olandır. Dil milliyetçiliğini bizzat
eserlerinde de uygulamaya koymuştur.
• Hece ölçüsünü yazılarında savunmasına rağmen, birkaç şiiri dışında bütün şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmıştır.
• Tiyatroyu çok önemsemiş, "Tiyatro bir eğlencedir, fakat eğlencenin en faydalısıdır." demiştir. Batılı anlamda oynanan ilk

Türk tiyatrosu Vatan Yahut Silistre 'yi yazmıştır.
• Edebiyatımızın ilk edebî romanı İntibah 'ı ve ilk tarihî romanı Cezmi'yi kaleme almıştır.
• Şinasi'den sonra Tasvir-i Efkâr 'ı devam ettirmiş, Hürriyet ve İbret gazetelerini de çıkarmıştır.

Ziya Paşa (1825-1880)
• Tanzimat Dönemi'nin en çelişkide olan sanatçısıdır. Nesir ve nazım alanında çok ciddi düşünceleri olmasına rağmen,
düşünceleriyle uygulamaları birbiri ile örtüşmemiştir.
• Şiir ve İnşa makalesinde yazı dilimizin halk dilini temel alması gerektiğini söylemiş ancak divan edebiyatı geleneğini
sürdürmüştür. Eski edebiyatın yıkılmasına çalışırken Harabat adlı antolojisinin ön sözünde de divan edebiyatını, halk
edebiyatı karşısında övmüştür. Bu antoloji sebebiyle Namık Kemal Tahrib-i Harabat 'ı kaleme almıştır.
• Şiirleri divan şiirinin devamı niteliğindedir. Biçimde eskiye bağlı olmasına rağmen içerikte yeniliklere gitmiştir.
• Şiirlerinde aruz ölçüsünü kullanmış, birkaç şiirinde heceyi de denemiştir.
• Batılılaşma yolundaki Türk şiirine düşünce ve fikri getirmiştir. Şiirlerinde çalıp çırpmaya, haksızlığa, zulme şiddetle karşı
çıkmış; hikmetler, nasihatlerle süslediği didaktik örnekler vermiştir.
• Bağdatlı Ruhi'nin tesirinde kalmış, terkibibend ve terciibend yazmıştır. Özellikle terkibibendi, içinde barındırdığı
hikmetler ve atasözü gibi dilden dile dolaşan mısralarıyla ölümsüz yapıtlar arasında gösterilmiştir.

Eserleri:
Zafername: Ali Paşa'yı hicvettiği ünlü kasidesidir.
Eş'ar-ı Ziya : Şiirleri
Harabat : Divan edebiyatı şairlerini anlattığı antoloji.

TANZİMAT İKİNCİ DÖNEM ŞAİRLERİ

Recaizade Mahmut Ekrem (1847-1914)
• Tanzimat ve Batı edebiyatı değerlerinin yerleşmesi için çalışmalar yapmıştır.
• Yenileşme hareketlerini genç nesle öğretmiş, Servetifünuncuların bir araya gelmesini sağlayarak bu topluluğun temelini
atmıştır.
• "Göz için kafiye" yerine "kulak için kafiye" anlayışını benimsemiş ve bunu ilk defa bir cümle olarak kullanmıştır.
• "Sanat için sanat" ilkesini kabul etmiştir.

60 MEBİ KONU ÖZETLERİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT