Page 90 - Konu Özetleri TYT AYT Felsefe

GÖRÜŞ ANALİZİ: (AUGUSTINUS, FÂRÂBÎ, İBN SÎNÂ, GAZÂLÎ, İBN RÜŞD) - TASAVVUF DÜŞÜNCESİ

Metnin Analizi:
Metnin ana argümanı bireysel arayışın önemidir.
Bu argümana göre, gerçek bilgiye ulaşmak veya aydınlanmak için kişinin kendi başına bir yolculuğa çıkması gerekir; bu,
başkalarıyla birlikte gerçekleştirilebilecek bir yolculuk değildir.
Bu, bireysel deneyim ve içsel keşifte, öğrenme ve bilginin önemli olduğu anlamına gelir.
Buna ek olarak metin, “Bu yolculuğu, tek başına kalmanız koşuluyla yapabilirsiniz.” diyerek gerçek bilgi veya aydınlanma
arayışının kolektif çaba yerine, bireysel bir çaba gerektirdiği fikrini pekiştirir.
Bunun da ancak kişinin kendi kendine yaptığı bir yolculukla mümkün olduğunu belirtir.

FAYDALI BAĞLANTI
4. METİN: GAZÂLÎ- DALÂLETTEN HİDAYETE
• İbn Sînâ
KALP GÖZÜ
Doğruluğundan emin olunmayan bilginin kesin bilgi olmadığı kanaatine vardıktan sonra bütün bilgilerimi inceden inceye
gözden geçirdim. Sonuç olarak hissî yani duyu organları ile elde edilen bilgilerle zorunlu akıl prensipleri dışında kalan
bilgilerin bu niteliği taşımadığını anladım.
…
“Duyu organları ile elde edilen bilgilere nasıl güvenebilirsin? Duyu organlarının en güçlü olanı görme duyusu (göz) değil
midir? Göz yıldızlara bakar ve onların sadece küçük bir altın lira büyüklüğünde olduklarını görür. Daha sonra astronomi
ilminin delilleri, o yıldızların dünyadan kat kat daha büyük olduklarını ortaya koyar. İşte duyu organlarından biri, buradaki-
ne benzer bir hükme varıyor. Daha sonra akıl hakemi ortaya çıkarak duyu organlarının verdiği hükmün savunulmayacak
şekilde yanlışlığını ortaya koyuyor ve onu ihanet ile suçluyor. (…) Böyle düşünmeye başlayınca duyu organlarım bana şu
sözlerle karşı çıktılar:
“Aklınla elde ettiğin bilgilere karşı duyduğun bu güvenin daha önce duyu organlarınla elde ettiğin bilgilere karşı duyduğun
o güven gibi olmadığından nasıl emin olabilirsin? (…)
Öyleyse akıl hakemi ortaya çıkarak duyu organlarının verdiği bilgilerin yanlışlığına nasıl hükmettiyse akıl idrakinin ötesinde
başka bir hakem doğabilir ve onun sağladığı bilgilerin yanlış olduğuna hükmedebilir.”
…
Bu hastalık amansız bir hâle geldi ve yaklaşık olarak iki ay sürdü. Bu iki aylık süre içinde ben fiilen “safsatacı” (her şeyden
şüphe eden) bir hâl üzereydim. Ancak içinde bulunduğum bu durumu kimseye söylemiyor, sözlü olarak ifade etmiyordum.
Nihayet Cenabıhak beni bu amansız hastalıktan kurtardı. Vicdanım tekrar eski sağlıklı hâline kavuştu. Artık vicdanım zo-
runlu akli bilgileri makbul ve geçerli görmeye, onlara güvenmeye ve doğruluklarını kabul etmeye başladı.
Bu bunalımdan peş peşe deliller getirmek veya güzel sözleri ardı ardına sıralamak yoluyla kurtulmuş değildim. Bu hasta-
lıktan sadece Cenabıhakk’ın gönlüme akıtmış olduğu bir nur sayesinde kurtulabilmiştim.
.…
Hakikati keşif, işte bu nurdan beklenmelidir.
İmam Gazâlî, El-Münkız Mine’d-Dalâl (Dalâletten Hidayete)
Metne İlişkin Kavramlar:
Akıl: İnsanın düşünme, kavrama, muhakeme etme ve sonuç çıkarma yeteneğine verilen ad.
Gönül: Sevgi, merhamet, tutku gibi duygu durumlarını içerir ve kişinin ruh halini, hislerini ifade eder. İnsanın manevi ve
duygusal yönünü simgeler.
Nur: Işık, parıltı anlamına gelir. İlahi ışık, hakikati aydınlatan veya manevi bilgelik ile ilişkilendirilen bir kavram olarak da
karşımıza çıkar.
Keşif: Yeni bilgilere, yerlere veya gerçeklere ulaşmak için yapılan araştırma ve bulgu sürecini tanımlar.

Metnin Analizi:
Gazâlî’nin argümanı, bilginin güvenilirliği ve bilgi kaynaklarının sorgulanabilirliği etrafında dönüyor.
Birincisi, duyu organlarımız aracılığıyla elde edilen bilgilere olan güvenin sorgulanabilir olduğunu belirtir.
İkincisi, Gazâlî akıl yoluyla elde edilen bilgilere olan güvenin, duyu organlarıyla elde edilen bilgilere olan güvenden farklı
bir temele sahip olup olmadığını sorgular.

92 MEBİ KONU ÖZETLERİ FELSEFE - TYT/AYT