Page 198 - Öğretim Programı Okuryazarlığı Öğretmen Rehber Kitabı

Öğretim Programı Okuryazarlığı EK 3: Tarih 10 (10.3.1. - Anlama) Ders Planı Örneği

İslamiyet’in kabulünden önce ve sonrasında Türklerin savaşçı özelliklerinde bir değişim olmuş mudur? Soruyu
alp, gazi ve bahadır kavramları özelinde açıklayınız.
Bu soru ile öğrencilerin kavram bilgisi ölçülür. Alp, gazi ve bahadır kavramlarıyla ilgili tarihsel süreçte ifade
değişikliği yaşansa da bu kavramların işlevlerinin değişmediğini öğrencilerin fark etmeleri sağlanır.
3. Verilen görselin içinde yer alan metin sınıfta okunur.

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TARİH 10 25
3. ÜNİTE > Devletleşme Sürecinde Savaşçılar Kazanım 10.3.1: Kuruluş Dönemi’nde Osmanlı askerî gücünün farklı muharip unsurlardan
ve Askerler meydana geldiğini kavrar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Tarihsel Kavrama Becerisi
Etkinlik İsmi OSMANLI’NIN İLK SAVAŞÇILARI 20 dk.
Amacı Osmanlı Devleti’nin kuruluş sürecindeki askerî gücünü kavrayabilme. Bireysel
Yönerge Aşağıda verilen metni okuyunuz. Soruları, metni göz önünde bulundurarak cevaplayınız.
İlk Kuvvetler
Kuruluş yıllarında Osmanlı Beyliği’nin düzenli askerî birlikleri yoktu. Gerektiğinde, gazilerden
oluşan ve tamamı atlı olan aşiret kuvvetlerinin dellallar vasıtasıyla bir yerde toplanması sağlanır
ve sefere çıkılırdı. Savaş bitince bu kuvvetler dağılır, herkes işinin başına dönerdi. İlk fetihleri ya-
panlar bu uç kuvvetleridir. Uç Beyliği devrinde Gaziyân-ı Rum, Ahiyân-ı Rum ve Abdalân-ı Rum
adları altında teşkilatlanmış bâtınî zümrelerden istifade edilmiş, fethedilen yerlerin Türkleşmesin-
de bu zümrelerin büyük rolü olmuştur. Uç gazileri düz araziyi süratle işgal ederler, köylere hâkim
olurlar, kaleler etrafına küçük kuleler inşa ederek uzun süren ablukalarla buraları teslim alırlardı.
Bursa, İznik ve İzmit bu şekilde alınmış; sadece Bursa’nın fethi 10 yıl sürmüştür. Yapılan fetihler-
le, daimî ordunun eksikliği ve bunun mahzurları anlaşılmış, düzenli askere olan ihtiyaç gittikçe
2-KEŞFETME de uzun muhasaralara dayanamıyorlardı. İlk düzenli birlikler Orhan Gazi zamanında, Bursa’nın
kendini daha çok hissettirmiştir. Çünkü bu geçici kuvvetler hem vaktinde savaşa gelemiyor hem
fethinden sonra kuruldu. Bursa Kadısı
Çandarlı Kara Halil’in teklifiyle yaya ve müsellem (atlı) askerî birlikleri teşkil edildi. Yayalar 10’ar
ve 100’er kişilik manga ve bölüklere ayrıldı; her 10 kişinin kumandanına onbaşı, 100 kişininkine
yüzbaşı, hepsinin kumandanına ise binbaşı denildi.
Prof. Dr. Abdülkadir Özcan, Osmanlı Devleti’nin Askerî Yapısı (Metin düzenlenerek alınmıştır.)

1. Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarındaki askerî yapısı hakkında neler söyleyebilirsiniz?

2. Ertuğrul Gazi ve Osman Bey döneminde düzenli birlikleri bulunmayan Osmanlı Devleti’nin Orhan
Bey döneminde düzenli ordu kurma ihtiyacının ortaya çıkmasının sebepleri sizce nelerdir?

Yukarıdaki metinden hareketle öğrencilerin aşağıdaki soruları yanıtlaması istenir.
A) Aşağıda verilen terimlerin anlamlarını yazınız. Kavramların sonunda kullanılan Rûm kelimesinin anlamını
55
ifade ediniz.
Ahiyân-ı Rûm (Ahiler):
Bâcıyân-ı Rûm:
Abdalân-ı Rûm:
Gaziyân-ı Rûm:

196
196