Page 63 - ANTRENMAN BİLGİSİ 12

4.4. Esneklik Beceri Çeşitleri

Esneklik, pasif hareket sırasında bir eklem ve etrafındaki kas- Beceriler üç başlıkta toplanır.
larda hareket aralığı olarak tanımlanır. Esneklik sayesinde eklem- Motor ve Bilişsel Ögelere Göre Beceri Türleri
ler daha fazla açıldığından hareket daha geniş açılarda yapılır • Motor Beceri: Kazanılması gereken motor hareketi öğrenmek ve uygulamak için gerekli davranışla-
(Görsel 4.7). Kaslar böylece daha fazla açılıp gerildiğinden daha rın kazanımıdır. Motor becerilerin kazanımında, beyindeki istemli hareketlerin kontrolünden sorumlu
güçlü bir kas yapısına ulaşılır. Bu esneklik tipleri sporcuların ant- serebral korteks içinde yer alan motor korteks önemli rol oynar.
renmanlarıyla ilişkili olarak hareket şekillerine göre sınıflandırılır. • Lokomotor Beceri: Vücudun bir noktadan bir noktaya zemin üzerindeki hareketidir.
• Kaba Motor Beceri: Büyük kas gruplarının yardımıyla bedenin bütünü ya da bir kısmının harekete
ESNEKLİK ÇEŞİTLERİ Görsel 4.7: Esneklik katılmasıdır. Bisiklete binmek, tırmanmak, yüzmek, zıplamak ve yürümek örnek olarak verilebilir.
Esnekliğin altı çeşidi vardır. • İnce Motor Beceri: Kaba motor becerinin aksine daha özelleşmiş olarak küçük kas grupları devreye
• Aktif Esneklik: Dışarıdan herhangi bir müdahale olmadan kas aktivitesi ile hareketin uygulanmasıdır. girer. Ön kol, el ve parmak üzerine yoğunlaşmış hareketlerdir. Tenis raketi tutuşu ince motor beceriye
Başka bir deyişle sporcunun kas kuvvetini kullanarak hareketi gerçekleştirmesidir. örnek olarak verilebilir. Tenis raketi el ile tutulup parmakla kavranarak vuruş gerçekleştirilirken ön kol
• Pasif Esneklik: Geniş eklem hareketliliğine ulaşmak için sporcunun kendi vücut ağırlığıyla veya apa- da devreye sokulur.
rat (sandalye vb.) kullanarak ya da eşli olarak kaslarını esnetmesidir. Judocunun bacak açma haretin- Bu beceri çeşitlerinin yanı sıra hareketin yapılışına ve hareketin algılama türününe göre de beceri
de kendi vucüt ağırlığını kullanması ya da dışarıdan birinin yardımıyla gövde üst kısmını bacaklarına çeşitleri vardır.
yaklaştırması örnek olarak verilebilir. Hareketin Yapılışına Göre Beceri Türleri
• Statik Esneklik: Eklemlerin maksimum noktaya kadar açılıp o noktada sabit kaldığı esnekliktir. Bu • Kopuk Beceri: Yapılacak hareketin başlangıç ve final kısmı bellidir. Bu tür becerilere hentbolda ka-
uygulama yüklü veya yüksüz gerçekleştirilir (aktif ve pasif çalışma). Tekvandocunun bacağını kaldır- leye şut atma örnek verilebilir.
dıktan sonra o pozisyonda bekletmesi statik esnekliğe iyi bir örnektir. • Sürekli Beceri: Yapılacak hareketin başlangıç ve final kısmı aynı değildir. Bu tür becerilere dripling
• Dinamik Esneklik: Eklemdeki tüm hareket alanı içinde yer alan dinamik hareketleri yapma kabiliye- ve koşu örnek verilebilir.
tidir. Kaslar art arda belirli bir tempoda esnetilir. Genellikle statik esnekliğe oranla kasların kullanımı • Seri Beceri: Yapılacak hareket diziler hâlinde uygulanıyor ve bir bütünü oluşturuyorsa seri beceriden
daha yoğundur. Örnek olarak bacakların açık pozisyonda sağa sola yaylanması verilebilir. bahsedilebilir. Bu tür becerielere ise jimnastikteki karışık yer hareketleri örnek verilebilir.
• Genel Esneklik: İlgilenilen spor branşının özeliklerine özgü olmayan, bütün vücut eklemlerinin gös- Hareketin Algılama Türüne Göre Beceri Türleri
terdiği esnekliktir. • Açık Beceri: Organizmanın değişen çevresel şartlara uyumu olarak ifade edilebilir. Dış uyaranın
• Özel Esneklik: Uygulanan hareketlerin vucütta belirli eklemleri çalıştırmasıdır. Jimnastikte omurga, gösterdiği hareketin sonunda ya da o harekete tepki olarak ortaya çıkar. Basketbolda şut atımında,
artistik buz pateninde diz eklemi ve engelli koşularda kalça eklemi buna örnek verilebilir. rakibin hareketi görür görmez atışı engellemeye çalışması harekete tepki olarak ortaya çıkar. Hent-
bolda kaleye şut atımı gerçekleştikten sonra kalecinin topun yönüne göre yer değiştirmesi tepkiye
örnek olarak verilebilir.
• Kapalı Beceri: Hareket planlaması önceden yapılır. Yapılacak hareketin başlangıcı ve finali bellidir.
4.5. Beceri Çevresel şartlar sabittir. Sporcu planlı hareket ettiği için zamanlamasını da kendi yapar. Örneğin

Beceri karmaşık ve zor hareketleri fiziksel ve psikolojik çaba göste- halterde ağırlığı kaldıracak sporcu ağırlık barının önüne geldiğinde zihinsel olarak onu kaldırmaya
rerek amaca uygun, çabuk bir şekilde uygulayabilmektir. Beceri gelişi- yoğunlaşır. Zihninde onu nasıl kaldıracağını tasarlar ve sonra eyleme geçer.
minde sporcuların öncelikle kendi branşlarında sinir kas koordinasyo-
nu geliştirmesi gerekir. Sinir kas koordinasyonu gelişmiş sporcularda DÜŞÜNELİM-YAZALIM
beceriler daha kısa sürede gerçekleştirilir. Sporcuda var olan motorik
özellikler başarılı olmada tek başına yeterli değildir. Aynı zamanda Farklı spor müsabakaları sırasında sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik gibi tutum ve davranışla-
sporcuda bu motorik özellikleri sergileyebilecek beceri de gereklidir. rın yer aldığı olayları örnekler vererek yazınız.
Bu sebepledir ki yapılan spor branşına uygun beceriye ve motorik ..................................................................................................................................................................
özelliklere sahip sporcular daha az çaba sarf ederek hareketleri kolay Görsel 4.8: Üst düzey bir sporcu ..................................................................................................................................................................
ve estetik yaparlar (Görsel 4.8). ..................................................................................................................................................................
Her sporun kendine has bir beceri karakteri vardır. Sporcu tercih ettiği spor branşının beceri karakteriyle ..................................................................................................................................................................
uyumluysa başarılı olur. Öğrenilen hareketler, büyümeyle yer değiştiren duyu sinirleri nedeniyle tekrar edil- ..................................................................................................................................................................
melidir. Böylece yeniden psikomotor unsurlar tarafından algılanarak kinestetik duyu sinirleri yerleşkesi oluş- ..................................................................................................................................................................
turulur. Bununla birlikte erken yaşlarda öğrenilecek hareketlerin çok sayıda tekrarla pekiştirilmesi sağlanır. ..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

60 61