Page 106 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

Osmanlı Devleti’nde Tüfenk Atıcılığı

Ateşli silahlar, Osmanlı Devleti’nin kuruluşunun ilk yıllarında kullanılmaya başlanmıştır. Tüfenk,
küçük bir beylikten imparatorluk hâline gelen Osmanlılarda özellikle Balkanlar’ın engebeli arazilerindeki
kalelere karşı yaptıkları savaşları kazanmaları açısından çok önemli bir unsur olmuştur.
Arkebüz adı verilen ilk fitilli tüfenkler, Avrupa’da 1380’li yıllarda ortaya çıkmıştır. Bu silahların el
silahı olarak etkili bir şekilde kullanılması ise 15. yüzyılın sonlarına doğru olmuştur.
Osmanlı ordusunda ateşli silahların kullanılması, 15. yüzyılın başlarından itibaren yaygınlaşmış-
tır. Özellikle Balkan milletlerine mensup tüccarlar ve ustalar vasıtasıyla ateşli silahları elde eden Osman-
lılar, kısa süre içerisinde bu silahları kendileri üretmeye başlayarak geliştirmişlerdir.
Osmanlılarda tüfengin kullanımına dair ilk kayıt, 1402 tarihlidir. Osmanlı ordusunda kullanılan ilk
tüfenk; ağızdan doldurulduğu, fitille ateşlendiği ve namlusunun içi yivsiz olduğu için “kaval” adı verilen
tüfenkti. Daha sonraları bu tüfenge çakmaktaşı ile ateşlendiği için “çakmaklı tüfenk” denmiştir.
Osmanlılarda tüfenkler, Cebeci Ocağında yapılırdı. Tüfenk kullananlara “tüfenkendaz” denilmek-
teydi (Görsel 4.35). Yıldırım Bayezid ile Timur arasında yapılan Ankara Savaşı’nda, Bayezid’e Sırbistan’dan
gönderilen yirmi bin kadar yardımcı kuvvetin çoğunun tüfenkendaz piyade ve süvariden oluştuğu bilin-
mektedir.
Yıldırım Bayezid ve ondan sonra gelen padişahlar, askerin tüfenkle eğitimine oldukça önem
vermişlerdir. Bayramlarda yapılan güreşlerden sonra tüfenk atışları da yapılırdı. Bu müsabakalarda testi,
yumurta ve para gibi hedeflere atışlar yapılırdı. İsabetli atış yapanlar, padişah tarafından ödüllendirilirdi.

Görsel 4.35: Tüfenkendaz geçişi

6. ETKİNLİK

ÇİZELGE HAZIRLIYORUM
Osmanlı Devleti’ndeki ateşli silahların kullanımıyla ilgili bir tarih çizelgesi hazırlayıp hazırladığınız
çizelgeyi sınıf panosuna asınız.

104 OSMANLI DEVLETİ’NDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR