Page 82 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

Eski Türklerde Kayak

Kayağın tahmin edilen en ilkel şekli, tarih öncesi çağlarda insanların kara batmamak için ayak-
larına bağladıkları ağaç parçaları olarak bilinmektedir. Kayak, spor olarak yapılmaya başlanmadan önce
15. yy.da Orta Asya ve İskandinavya’da düşmanlara karşı askerî amaçlı olarak kullanılmıştır. Eski Türkler-
de “çana” olarak bilinen kayak, MÖ 4000 yıllarında Baykal Gölü çevresinde karda yürümek ve avlanmak
amacıyla kullanılmıştır.
MÖ 100’lü yıllarda Amur bölgesinde bulunan
Türk halkı, ayaklarına 15 cm genişliğinde ve 160 cm
uzunluğunda tahtalar takarak kar ve buzda kolaylık-
la avlanmaktaydı. Bu da kayak sporunun tarihteki ilk
örneklerinden biridir. Yine MÖ 500’lü yıllarda Çin hal-
kının ayaklarında kayak gördükleri Türkler için “tahta
bacaklı, at ayaklı, benekli ala at” gibi tanımlar kullan-
dıkları bilinmektedir.
İsviçreli Prof. Hess; Sibirya’nın kayakçılığın asıl
vatanı olduğunu, Sibirya’nın en kuzey noktalarında
yaşayan Türk ve Moğolların da kayağı bulan kavimler
olduğunu söylemektedir.
Kayak, Orta Asya’da Türk boy ve devletlerinin
sakinleri tarafından karı çok olan Tanrı, Altay ve Sayan
Dağları ile Orta Sibirya bölgesinde yapılıyordu. İlk ve
Orta Çağ’da Orta Asya’da yaşayan Türk boyları kayağı
hem bir spor olarak yapmışlar hem de geçimlerini te-
min ettikleri avcılık ve ticarette bir araç olarak kullan-
mışlardır.
Erken devir kayak ve kızaklarının spor amaçlı
aletler değil iklim şartlarının insanları avcılıkta, taşı-
macılıkta ve uzun mesafeleri katetmekte kullanmak
zorunda bıraktığı araçlar olarak görülmesi gerekir
(Görsel 3.52).
Kayağın ağır kış şartlarında hayatın devamı
ve geçimin temini için avcılıkta kullanıldığı görül-
mektedir. Ancak buz veya değişik özelliklerdeki kar
örtüsü üzerinde avın yeterli hız ve dayanıklılıkta taki-
binin yüksek bir performans gerektireceği göz önüne
alındığında kayma eyleminin çocuk ve genç yaşlar-
da öğrenilerek antrenmanlarla geliştirildiği, özellik-
le çocukların kaymayı eğlenceli bir oyun olarak be-
nimsedikleri görülmektedir. O dönemlerde kayak ve
benzeri araçlarla yapılan faaliyetlerin avın uzun me-
safelerde kovalanmasıyla dayanıklılığı, değişik doğal
engellerin aşılmasıyla çabukluk, çeviklik, denge ve
koordinasyon gibi temel motorik özellikleri geliştirdi-
ği düşünülürse insan vücudunun gelişimi açısından
ulaşılan nokta, günümüzde sportif amaçla yapılan
kayaktan beklenenle aynıdır.
Görsel 3.52: Kayak takımı

80 TÜRK TARİHİNDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR