Page 29 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

ÖĞRENME VE ÖĞRENME KURAMLARI ÜNİTE 2

Görsel 2.2’de de görüldüğü gibi köpek başlangıçta ete verdiği tepkiyi zamanla zil sesine de
vermeyi öğrenir.

1. Koşullamadan Önce 2. Koşullamadan Önce

Tepki Tepki

Yemek Salya Zil Salya Yok
Koşulsuz Koşulsuz Nötr Uyarıcı Koşullu Tepki Yok
Uyarıcı Tepki

3. Koşullama Sırasında 4. Koşullamadan Sonra

Zil Tepki Tepki
Nötr Uyarıcı

Zil Salya
Salya Koşullu Uyarıcı
Koşulsuz Koşullu Tepki
Yemek Tepki
Koşulsuz Uyarıcı
Görsel 2.2: Pavlov’un klasik koşullanma deneyi
Pavlov, deneylerinde bir köpeğe yemek verdiği zamanlarda köpeğin salya tepkisini görür.
Sonraki süreçte belirli bir zil sesi verir. Köpek bu uyarıcıya sadece başını çevirir ve kulaklarını
diker. Deneyin üçüncü basamağında sesi verdikten hemen sonra da köpeğe yiyecek verir. Ses ile
yiyeceği birkaç kez art arda verir. Zil sesini duymaya ve ardından yemek almaya alışan köpek, zil
sesini duyduğu zaman da salya tepkisini vermeye başlar. Bu olayda yiyecek koşulsuz uyarıcıdır.
Koşulsuz uyarıcı, organizma için doğal olan ve tepkiyi otomatik olarak meydana getiren
uyarıcıdır. Yemeğin meydana getirdiği salya ise koşulsuz yani doğal tepkidir. Koşulsuz tepki,
koşulsuz uyarıcının organizmada meydana getirdiği doğal ve otomatik tepkidir. Ses, yiyecek ile
ilişkilendirilmeden önce köpek için nötr (yansız) uyarıcıdır. Ses, bir süre yiyecek ile birlikte
verilerek yiyeceğe verilen tepkinin sese de verilmesi sağlanmış, ses ve yiyecek arasında bir bağ
kurulmuştur. Tek başına verildiğinde organizmada doğal ve otomatik tepki oluşturan uyarıcıya
koşullu uyarıcı denir. Köpeğe tek başına ses verildiğinde meydana gelen salya salgılama tepkisi
koşullu tepkidir. Koşullu tepki sadece koşullu uyarıcının meydana getirdiği doğal, otomatik
tepkidir. Aslında koşulsuz tepki ve koşullu tepki her zaman aynıdır. Örneğin Pavlov’un koşullanma
deneyinde koşulsuz tepki de koşullu tepki de salyadır.

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 27