Page 30 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

ÖĞRENME VE ÖĞRENME KURAMLARI ÜNİTE 2 ÜNİTE 2 ÖĞRENME VE ÖĞRENME KURAMLARI

Görsel 2.2’de de görüldüğü gibi köpek başlangıçta ete verdiği tepkiyi zamanla zil sesine de Koşullanma süreci Şekil 2.1’de gösterilmektedir.
vermeyi öğrenir.

1. Koşullamadan Önce 2. Koşullamadan Önce Koşulsuz Uyarıcı Koşulsuz Tepki
(Yemek)
(Salya)

Nötr Uyarıcı
Tepki Tepki (Zil)

Hemen
Yemek Salya Zil Salya Yok Koşullu Uyarıcı Ardından Koşulsuz Uyarıcı Koşulsuz Tepki
Koşulsuz Koşulsuz Nötr Uyarıcı Koşullu Tepki Yok (Zil) (Yemek) (Salya)
Uyarıcı Tepki

Koşullu Uyarıcı Koşullu Tepki
3. Koşullama Sırasında 4. Koşullamadan Sonra (Zil) (Salya)

Şekil 2.1: Koşullanma süreci
Klasik koşullanma kuramı, sporla ilişkilendirilerek aşağıda örneklendirilmiştir.

Zil Tepki Tepki Serbest atışlarda başarılı olan bir basketbolcunun atıştan önce takım kaptanının eline vurduğu
Nötr Uyarıcı gözlemlenmiştir. Bu davranışı basketbola yeni başladığı zamanlarda serbest atıştan önce
takım kaptanının eline vurduğunda basket attığını fark edince kazanmıştır. Bunu yapmadığı
zamanlarda basket atamayacağını düşündüğü için kullanacağı her serbest atıştan önce kaptanın
Zil Salya
Salya Koşullu Uyarıcı eline vurmayı alışkanlık hâline getirmiştir. Bu örnekteki klasik koşullanma süreci Şekil 2.2’de
Koşulsuz Koşullu Tepki
Yemek Tepki gösterilmektedir.
Koşulsuz Uyarıcı
Görsel 2.2: Pavlov’un klasik koşullanma deneyi
Koşulsuz Uyarıcı Koşulsuz Tepki
Pavlov, deneylerinde bir köpeğe yemek verdiği zamanlarda köpeğin salya tepkisini görür. (Serbest atış) (Sayı olan atış)
Sonraki süreçte belirli bir zil sesi verir. Köpek bu uyarıcıya sadece başını çevirir ve kulaklarını
diker. Deneyin üçüncü basamağında sesi verdikten hemen sonra da köpeğe yiyecek verir. Ses ile
yiyeceği birkaç kez art arda verir. Zil sesini duymaya ve ardından yemek almaya alışan köpek, zil
Nötr Uyarıcı
sesini duyduğu zaman da salya tepkisini vermeye başlar. Bu olayda yiyecek koşulsuz uyarıcıdır. (Kaptanın eline vurmak)
Koşulsuz uyarıcı, organizma için doğal olan ve tepkiyi otomatik olarak meydana getiren
uyarıcıdır. Yemeğin meydana getirdiği salya ise koşulsuz yani doğal tepkidir. Koşulsuz tepki, Hemen
koşulsuz uyarıcının organizmada meydana getirdiği doğal ve otomatik tepkidir. Ses, yiyecek ile Ardından
ilişkilendirilmeden önce köpek için nötr (yansız) uyarıcıdır. Ses, bir süre yiyecek ile birlikte Koşullu Uyarıcı Koşulsuz Uyarıcı Koşulsuz Tepki
(Sayı olan atış)
verilerek yiyeceğe verilen tepkinin sese de verilmesi sağlanmış, ses ve yiyecek arasında bir bağ (Kaptanın eline vurmak) (Serbest atış)
kurulmuştur. Tek başına verildiğinde organizmada doğal ve otomatik tepki oluşturan uyarıcıya
koşullu uyarıcı denir. Köpeğe tek başına ses verildiğinde meydana gelen salya salgılama tepkisi Koşullu Uyarıcı Koşullu Tepki
koşullu tepkidir. Koşullu tepki sadece koşullu uyarıcının meydana getirdiği doğal, otomatik (Kaptanın eline vurmak) (Sayı olan atış)
tepkidir. Aslında koşulsuz tepki ve koşullu tepki her zaman aynıdır. Örneğin Pavlov’un koşullanma
deneyinde koşulsuz tepki de koşullu tepki de salyadır. Şekil 2.2: Örnek koşullanma süreci

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 27 28 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ