Page 127 - SPOR VE BESLENME 11

3.1.4. BESİNSEL YARDIMCILAR

Sporcuların besin ögelerine olan gereksinimleri, fiziksel aktiviteleriyle doğru orantılıdır. Fiziksel aktivite art-
tıkça besin ögelerine duyulan gereksinim de artar. Bazı besin ögelerinin ergojenik yardımcılar olarak tüketilmeleri ise
sporcuların performanslarına olumlu yönde etki eder. Bu amaçla en çok kullanılan besin ögeleri; vitaminler, protein
tozları, amino asitler, koenzim Q-10, karbonhidratlar, arı poleni, arı sütü, spirulina, jelatin, ginseng ve kreatindir.

3.1.4.1. Besinsel Yardımcıların Performansa Etkisi

Vitaminler ve Mineraller

Sporcuların sağlıklı beslenme konusuna dikkat etmeleri gerekir. Günlük ihtiyacın üzerinde alınan vitamin ve
mineralin sportif açıdan performansı artırdığına dair hiçbir bilimsel veri bulunmamaktadır.
Vitaminler ve mineraller yasaklı değildir (Görsel 3.10). Ancak bunları fazla miktarda kullanan sporcuların çıka-
bilecek sağlık problemlerine karşı dikkatli olmaları gerekir.
Önerilen dozun üzerinde yapılan vitamin ve mineral yüklemelerinin sporcuların güç, dayanıklılık, koşu sürati,
psikomotor gelişimi, maksimal oksijen alımı ve kan laktik asit düzeyi gibi parametrelerinde olumlu yönde hiçbir etkide
bulunmadığı bilinmektedir.

Görsel 3.10: Vitamin ve mineral tüketimi

Amino Asitler ve Proteinler

Gıdalarla ağız yoluyla alınan proteinler, sindirim sistemindeki enzimler tarafından yıkılır ve oluşan amino asit-
ler daha sonra kana geçer. Ayrıca ihtiyaç duyulan amino asitler piyasada saf olarak da bulunmaktadır. Vücutta sentez-
lenemeyen esansiyel amino asitleri mutlaka dışardan almak gerekir.
Kas proteinlerinin sentezi, yüksek protein diyeti veya fazla miktarda amino asit alımı ile artar. Yüksek proteinli
diyetler veya amino asit preparatları (hazır ilaç) ile alınan fazla protein, enerji olarak kullanılır veya yağ olarak depola-
nır. İyi düzenlenmiş bir diyet, sporcuya yeterli proteini sağlar. Yüksek miktarda amino asit alınması karaciğer fonksiyon-
larını bozabilir.
Bazı sporcular, kaslarını geliştireceğini düşünerek amino asit ürünleri alırlar. Ancak bu düşünceyi doğrulaya-
cak hiçbir bilgi bulunmamaktadır.

Protein Tozları
Protein tozları, beslenme ve protein emiliminin yetersiz olduğu durumlarda kas kitlesinde artış sağlamak için
kullanılır.
Besinlerle alınan proteinler, vücut için yeterli miktarda ve doğru oranlarda amino asit içermektedir. Besinlerle
alınan proteinlerde aşırı amino asit yüklenmesine rastlanmaz ancak uygun kullanılmayan karışımlar, amino asit den-
gesizliğine neden olmaktadır. Fazla miktarda alınan amino asit, şiddetli mide ağrıları ve ishal gibi sağlık sorunlarına
neden olmaktadır. Uzun süreli amino asit kullanımlarında ise karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları oluşabilir.
Aşırı ağırlık antrenmanları sırasında bile besinlerle alınan proteinin yeterli olduğu savunulmaktadır. Hiçbir
ticari ek besin; sporcuya iyi antrenman, iyi beslenme ve iyi dinlenme kadar yararlı değildir. Yeterli ve dengeli beslen-
menin antrenmanı tamamladığı unutulmamalıdır.

ERGOJENLER VE DOPİNG 125