Page 122 - SPOR VE BESLENME 11

3.1.2. PSİKOLOJİK YARDIMCILAR

Sporda yüksek performans elde edebilmek için fiziksel potansiyel kadar psikolojik gücün de yeterli olması
gerekir. Performans, sporcunun mevcut potansiyelinin yarışmaya yansıyan bölümüdür. Bir sporcunun kondisyonu,
teknik ve taktik kapasitesi ne kadar yüksek olursa olsun eğer sporcu, bu özelliklerini müsabakaya yansıtamazsa bunla-
rın hiçbir önemi kalmaz. Bu yüzden sporcu; hırs, irade, istek, özveri, sabır, zekâ ve kültür gibi çeşitli psikolojik özelliklere
de gereksinim duyar.
Teknik ve taktik açıdan mükemmel hazırlanmış olmasına rağmen psikolojik açıdan iyi hazırlanmamış bir takı-
mın birçok uygulamada başarısız sonuçlar ortaya koyduğu görülmüştür. Buna karşılık vasat olan teknik ve taktik güç-
lerine rağmen psikolojik uyumu iyi olan başka bir takımın sporcuları, tüm güçlerini seferber ederek başarılı sonuçlar
alabilmiştir.
Sporcular için psikolojik hazırlık; teknik, taktik ve kondisyon çalışmaları kadar büyük önem taşımaktadır. Özel-
likle teknik, taktik ve kondisyon güçleri eşit olan takımlar arasında psikolojik güç faktörü daha belirleyici olmaktadır.
Sporcuların performans ve başarı düzeyleri, genetik yapı ve düzenli antrenmanın yanında düşünce, duygu ve
zihinsel süreçlerin kontrolüne de bağlıdır. Çok iyi hazırlık dönemi geçiren bir sporcunun yarışma döneminde yaşaya-
bileceği stres, harcanan emeğin boşa gitmesine neden olabilir. Bu nedenle sporda psikoloji önemlidir. Her sporcunun
psikolojik özelliklerinin bilinmesi gerekir. Sporcuların da performansları açısından psikolojik hazırlığa daha fazla önem
vermeleri gerekir.
Psikolojik yardımcılar; özellikle okçuluk, atıcılık, buz pateni, su altına dalma gibi aşırı stres ve gerginliğin kas
kontrolüne engel olduğu sporlarda çok daha etkilidir.
Psikolojik yardım olarak müzik, otojen antrenman, relaksasyon, dikkat kontrolü, motivasyon, olumlu enerji,
olumsuz enerji, zihinde canlandırma, imgeleme, davranış kontrolü, hipnoz, zihinsel antrenman (mental training), me-
ditasyon, sibervizyon ve swish (değiştir) teknikleri kullanılabilir.
3.1.2.1. Psikolojik Yardımcıların Performansa Etkisi

Müzik
Müzik, egzersizlerin etkisini kolaylaştıran bir etkiye sahiptir. Müziğin oksijen kullanım kapasitesini artırdığı
bilinmektedir (Görsel 3.5).

Görsel 3.5: Müzik ve egzersiz
Otojen Antrenman
Bu uygulama bir anlamda “self hipnoz” olarak kabul edilebilir. Psikolojik bir yüklenmeyle karşı karşıya kalan
sporcu, kendi kendine bazı telkinlerde bulunarak bilincinde uyku benzeri bir kapanmanın oluşmasına yol açar. Bu
alıştırmalar sayesinde sporcular, bedenî yorgunluklarını daha kolay azaltabilir ve duygusal gerilimlerini daha çabuk
ortadan kaldırabilir.

Relaksasyon
Gerilimin giderilmesi ve gevşeme olarak adlandırılır. Bu yol ile zorlanma öncesi, esnası ve sonrasında temel
vegatatif fonksiyonlar (uyku, dolaşım, solunum, beslenme vb.) güvence altına alınır. Bu teknik, özellikle aşırı motivas-
yonun neden olduğu start telaşının olumsuz psikolojik ve fizyolojik etkilerinin giderilmesinde kullanılmaktadır.

120 EROJENLER VE DOPİNG