Page 120 - SPOR VE BESLENME 11

3.1.1. FİZYOLOJİK YARDIMCILAR

Sporcular için yapılan kan dopingi, fosfat tuzları, sodyum bikarbonat tuzları, karnitin, sauna ve masaj faaliyet-
leri fizyolojik yardımcılar olarak adlandırılır. Bu tip yardımcılar, sporcunun oksijen taşıma yeteneğini ve aerobik dayanık-
lılığını artırmaktadır.
3.1.1.1. Fizyolojik Yardımcıların Performansa Etkisi

Kan Dopingi

Kanın oksijen taşıma kapasitesini geliştirmek ve sporcunun aerobik dayanıklılığını artırmak için uygulanan
bir yöntemdir. Bu yöntemde önce sporcunun kanı alınır. Daha sonra bu kan, enjeksiyon yolu ile sporcuya geri verilir.
Sporcuya kendi kanı verilebildiği gibi bir başkasının kanı da verilebilir (Görsel 3.2).
Kan dopingi, kanın eritrosit (kırmızı kan hücresi) sayısını artırır. Eritrosit sayısının artışıyla da kan proteini olan
ve oksijeni hücrelere taşıyan hemoglobin artışı sağlanmış olur. Bu yüzden uzun mesafe koşucuları, kayak yapanlar ve
bisiklet sporcuları gibi aerobik metabolizmanın ön planda olduğu spor dallarında sporcuya kan verilmesi daha sık
uygulanmaktadır.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), kan dopingini sportmenliğe aykırı olduğu için yasaklamıştır. Kan dopin-
gi, sporcuda ciddi sağlık sorunlarına neden olmaktadır.

Görsel 3.2: Kan örneği

Fosfat Tuzları
Dayanıklılığı artırmak amacıyla kullanılmaktadır. Fosfat tuzlarının oksijen taşınmasını artırarak ATP ve kreatin
fosfat oluşumuna yardımcı olduğu düşünülmektedir.

Sodyum Bikarbonat Tuzları (Soda Dopingi)
Sodyum tuzları, glikojenin anaerobik ortamda enerji kaynağı olarak kullanılması ile ortaya çıkan ve kaslarda
birikerek yorgunluğa neden olan laktik asidin olumsuz etkisini ortadan kaldırmak için kullanılır. Bu yüzden anaerobik
çalışma yapılan spor dallarında ergojenik etkisi oldukça fazladır. Ancak yüksek dozlarda kullanımı sindirim sistemi
bozukluğuna yol açarak ishale neden olabilir. Aerobik egzersizlerde ise ergojenik etkisi görülmemiştir.

Karnitin

L-karnitin, insan kalp ve iskelet kasında bulunan bir bileşiktir. Vitamine benzetilmekte ancak vitamin olarak
kabul edilmemektedir. Beslenmede hayvansal kaynaklı besinlerden elde ettiğimiz L-karnitin, sıvı ya da tablet olarak
dışarıdan da alınabilmektedir.
L-karnitin, yağ asitlerinin hücre içine taşınmasına yardımcı olur. Dayanıklılık sporlarıyla uğraşan sporcular,
L-karnitini yağ asit metabolizmalarını artırarak kas glikojenlerinden tasarruf etmek için kullanırlar. Ayrıca L-karnitinin
uzun mesafe koşan sporcularda maksimal oksijen alımını artırdığı bilinmektedir. Ancak performansı artıracak fizyolojik
parametreler üzerinde etkisi yoktur.

118 EROJENLER VE DOPİNG