Page 131 - SPOR VE BESLENME 11

3.2. DOPİNG

HAZIRLIK SORULARI

1. Sporcuların kullandığı yasaklı maddeleri araştırınız.

2. Sporda performansı artıran yasaklı yöntemleri açıklayınız.
3. Sporda kullanımı kısıtlı maddeleri araştırınız.
4. Dünyadaki ve Türkiye’deki dopingle mücadele çalışmalarını araştırınız.

Yarışmak ve kazanmak, insanlık tarihi kadar eskidir. İyi bir sportif performans; fizik kondisyon, beceri, koor-
dinasyon, kas gücü, dayanıklılık ve dengeli beslenme gibi birçok faktöre bağlıdır. Tarih boyunca sporcular, vücutlarını
çok iyi çalışan makinelere çevirecek yiyecekleri bulmak ve bunların dozlarını ayarlamak için çabalamışlardır.
İnsanlar, bazı konularda egolarını yenemezler. Bu konulardan biri de kazanma arzusudur. Sporcular da kazan-
mak için tüm etik değerleri ve sağlıklarını bir kenara atıp bu uğurda çeşitli yollara başvurabilir. Bu etik ve sağlık karşıtı
olgu, spor dünyasında karşımıza doping olarak çıkmaktadır.
Doping; fiziksel ve fizyolojik olarak yorgunluğun geciktirilmesi, dayanıklılık ve verim gücünün artırılması,
heyecan ve endişenin önlenmesi gibi nedenlerle kural dışı madde ve yöntemlerin kullanılmasına denir. Doping için
kullanılan maddeler, doğal kaynaklarla alınamayan ve organizmanın üretemediği maddelerdir. Bu maddeler, organiz-
mada çeşitli uyarılar oluşturarak sporcunun rakiplerine karşı avantajlar elde etmesini sağlar.
Uluslararası Olimpiyat Komitesi, dopingi “Yasaklanmış madde veya yöntemlerin sporcu tarafından bilinçli
veya bilinçsiz olarak kullanımı” şeklinde tanımlamaktadır.

Görsel 3.13: Doping
Dopingin Sporda Kullanılma Sebepleri
Performans, güç ve kuvvetin artırılması Heyecan ve endişenin giderilmesi

Yorgunluğun giderilmesi Konsantrasyonun artırılması
Ağrı duyusunun azaltılması El göz ve motor koordinasyonların artırılması
Antrenmanların çoğaltılması Yarışma moralinin sağlanması
Antrenmanlarda dayanıklılığın artırılması Diğer ilaçların gizlenmesi

Doping, spor ruhunun özüne aykırıdır. Dopingle mücadele programları, spor için temelde değerli olanın ko-
runmasını amaçlar. Bu temel değer, sporun ruhu olarak adlandırılır. Sporun ruhu; insan ruhunun, bedeninin ve zekâ-
sının aynasıdır. Bireyin doğal yetenekleriyle mükemmeliyete erişme çabasının dürüstlük içerisinde sürdürülmesini sa-
vunur. Spor ahlakının temel değerlerini de hakkaniyet, dürüstlük, adanmışlık, bağlılık, birliktelik, dayanışma, kurallara
ve yasalara uyum, kendine ve diğer katılımcılara saygı gibi kavramlar oluşturur.
Dünya Anti-Doping Ajansı (WADA), dopingsiz sporu yüceltmek ve teşvik etmek amacıyla 1999 yılında oluş-
turulmuştur. Eğitim, danışmanlık, araştırma ve öncülük yoluyla ulusal ve uluslararası düzeyde dopinge karşı savaşı
desteklemek ve koordine etmek için çalışmaktadır. 1 Ocak 2004’ten itibaren de her yıl yasaklı maddelerin listesini
hazırlayıp yayımlamaktadır.
WADA, doping maddelerini kullanımı her zaman yasaklı olan maddeler ve kullanımı kısıtlı olan maddeler
olmak üzere iki grupta inceler.

ERGOJENLER VE DOPİNG 129