Page 134 - SPOR VE BESLENME 11

Anabolik androjenik steroidler, insan vücudunda doğal olarak üretilmektedir (testosteron gibi). Testosteron
vücut sıvılarında ve dokularında doğal olarak bulunan steroid bir hormondur. Hem protein yapımını artıran (anabolik)
hem de erkeklik özelliklerini geliştiren (androjenik) etkileri vardır.
Anabolik androjenik steroidler, sporcular tarafından en çok kullanılan doping maddeleridir. Kas gücü ve kas
kitlesini artırmak amacıyla kuvvet ve sürat sporlarında kullanılır. Diğer doping maddeleri, yarışmadan kısa bir süre
önce kullanılırken anabolik steroidlerin etkili olabilmek için karşılaşmadan aylarca önce kullanılmaları gerekir.
Anabolik androjenik steroidler, normal tedavi dozlarında kullanıldığında sportif performansa katkı sağlamaz-
lar. Performansı etkilemeleri için 10-100 katı fazla miktarda kullanılmaları gerekir. Ayrıca hemoglobin yoğunluğunu
artırmalarına karşın dayanıklılığı artırmazlar.
Anabolik androjenik steroidler hemen hemen vücuttaki tüm organlarda ciddi yan etkiler oluşturabilir. Bu yan
etkiler, her bireyde aynı derecede olmayabilir. Birçok yan etkisi hem kadınlarda hem de erkeklerde aynı olmasına rağ-
men bazı yan etkileri yalnız kadınlarda ya da yalnız erkeklerde görülebilir. Yan etkilerinin ciddiyeti, bu tip maddelerin
hangi dozlarda ve ne kadar süre kullanıldığına bağlıdır. Ancak kısa süreli ve düşük dozlardaki kullanımlarında dahi
ciddi yan etkiler oluşturabilir. Sportif performansı artırabilmek için hem yüksek dozda hem de uzun süre kullanılmaları
gerekir. Bu da bu maddeleri kullanan sporcuların ne kadar risk altında olduklarını göstermektedir.

Anabolik Maddelerin Zararları
Anabolik maddelerin su tutulumunda artış, ödem oluşturma, kalbin iş yükünde artış, kan basıncında artış,
kolesterol artışı, kalp-damar hastalıkları riski, kalp krizi riskinde artış, yağ bezi salgı artışı ve sivilce oluşturma, kas
krampları ve spazmları, tendon zedelenmeleri ya da kopmaları, saldırganlık ve huzursuzluk, karaciğer fonksiyon bo-
zuklukları, iyi huylu ve kötü huylu karaciğer tümörleri oluşum riskinde artış, böbrek fonksiyon bozuklukları, tümör
büyümesini uyarma, prostat hipertrofisi ve prostat kanserine neden olma, kan glikoz seviyesinde artış, kan pıhtılaşma
faktörlerinde bozukluk, burun kanamaları ve troid fonksiyonları bozukluğu gibi zararları vardır.
2. Peptid Hormonlar, Büyüme Faktörleri ve Mimetikler

Peptid hormonlar; büyüme, cinsel davranışlar ve ağrıya karşı duyarlılık gibi çeşitli bedensel fonksiyonların
uyarılmasında bir organdan diğerine mesaj iletimi görevini yerine getirmektedir. Sporcular tarafından kasları geliştir-
mek, vücut dokularını onarmak ve vücudun oksijen kapasitesini artırmak amacıyla kullanılmaktadır.
Kaslardaki oksijen miktarı, sportif performansta kritik bir rol oynar. Peptid hormonların ve diğer kan yapımını
uyarıcı maddelerin sporda kullanım amacı, kandaki alyuvar sayısını ve hemoglobin miktarını artırarak çalışan kaslara
daha fazla oksijen taşınmasını sağlamaktır. Bu maddeler, özellikle dayanıklılık sporlarında performansı artırmak ama-
cıyla kullanılır. Çok ciddi yan etkileri ve performansı artırarak haksız rekabete neden olduğu gerekçeleriyle sporcular
tarafından kullanımı yasaklanmıştır.
Aşağıdaki maddeler ile benzer kimyasal ve biyolojik etkilere sahip diğer maddeler yasaklanmıştır.
1. Eritropoietinler (EPO) ve eritropoiezi ajanlar aşağıdakileri kapsar ancak bunlarla sınırlı değildir.-Reseptör agonistle-
ri:1.1 Eritropoietin-Reseptör Agonistleri, örneğin: Darbepoietinler (dEPO); Eritropoietinler (EPO); EPO temelli yapılar
[EPO-Fc, methoxy polyethylene glycol-epoetin beta (CERA)] EPO-mimetik ajanları ve yapı taşları (örneğin; CNTO-530
ve peginesatide).1.2 Hipoksi ile indüklenebilen faktör (HIF) aktive edici ajan, örneğin; argon, kobalt, molidustat ve
roxadustat (FG-4592); xenon1.3 GTA inhibitörleri, örneğin; K-117061.4 TGF-beta (TGF- β) inhibitörleri, örneğin: Lus-
patercept; Sotatercept.1.5 “Innate repair” reseptör agonistleri, Asialo EPO; Karbamillenmiş EPO (CEPO).
2. Peptid Hormonlar ve Hormon Modülatörleri, 2.1 Koryonik Gonadatropin (CG), Luteinleştirici Hormon (LH) ve salgıla-
tıcı faktörler, örneğin: Erkeklerde; buserelin, deslorelin, gonadorelin, goserelin, leuprorelin, nafarelin, triptorelin;2.2
Kortikotropinler ve onları salgılatan faktörler, örneğin; corticorelin2.3 Büyüme Hormonu (GH) yapı taşları ve salgılatıcı
faktörleri, aşağıdakileri kapsar ancak bunlarla sınırlı değildir: Büyüme Hormonu yapı taşları, örneğin; Büyüme Hormo-
nu Salgılatıcı Hormon (GHRH) ve onun analogları, örneğin; CJC-1293, CRC-1295, sermorelin vetesamorelin; Büyüme
Hormonu Salgı Yapımı Uyarıcıları (GHS), örneğin; ghrelin ve ghrelin mimetikleri, örneğin; anamorelin ipamorelin ve
tabimorelin; GH-Salgılatıcı Peptitleri (GHRP’ler), örneğin; alexamorelin, GHRP-1, GHRP-2 (pralmorelin), GHRP-3, GH-
RP-4,GHRP-5, GHRP-6 ve hexarelin.
3. Büyüme Faktörleri ve Büyüme Faktörü Modülatörleri, aşağıdakileri kapsar ancak bunlarla sınırlı değildir: Fibroblast
Büyüme Faktörleri (FGF’ler); Hepatosit Büyüme Faktörü (HGF); İnsülin Benzeri Büyüme Faktörü-1 (IGF-1) ve analogları;
Mekano Büyüme Faktörleri(MGF’ler); Trombosit Kaynaklı Büyüme Faktörü (PDGF); Timozin –β4 ve türevleri, örneğin:
TB-500; Vasküler-Endotelyal Büyüme Faktörü (VEGF). Kas, tendon veya bağ protein sentezini/yıkımını, damarlanmayı,
enerji kullanımını, rejeneratif kapasite veya kas lif tipidönüşümünü etkileyen herhangi başka büyüme faktörleri veya
büyüme faktörü modülatörleri.
Peptid Hormonlar, Büyüme Faktörleri ve Mimetiklerin Zararları
Kas ağrıları, mide bulantısı, göz iltihabı, kan basıncında artış, kalp krizi, kan akışkanlığında azalma, beyin öde-
mi ve hasarı, sara nöbetleri, kan yoğunluğunda artma, kanın pıhtılaşması riski, beyin içi basınç artışı, beyin damar-
larında tıkanma, deri döküntüleri, akciğer damarlarında tıkanma, derinin kalınlaşması, alt çenenin büyümesi, dilin
büyümesi, tiroid aktivitesinde azalma, kan lipit düzeylerinde artış, terlemede artış, vücutta sıvı birikimi, kas zayıf ığı,
eklem ve bağ dokusu büyümesi, iç organların anormal büyümesi ve şeker hastalığı gibi zararları vardır.

132 EROJENLER VE DOPİNG