Page 54 - Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Öğretim Programları Okuryazarlığı Öğretmen Kılavuz Kitabı

TÜRKIYE YÜZYILI MAARIF MODELI ÖĞRETIM PROGRAMLARI

sıklığını kaydetmede ve gösterdiği diğer özellikleri hangi seviyelerde gösterdiğini belirlemede kullanılır. Be-
lirli davranışların bireyde hangi düzeyde bulunduğunu belirlemek amacıyla açıklayıcı ifade ya da cümlelerin
gözlemi yapan birey tarafından doldurulmasıyla oluşturulur. Ölçülen özelliğe ilişkin performans seviyelerinin
her birinin ne ifade ettiği hakkında bilgi sunmada yararlıdır. Öğrencilerin performansları hakkında bilgi edin-
menin yanında, öğrencilerin zayıf ve güçlü oldukları noktalar hakkında bilgi de vermektedir. Derecelendirme
ölçekleri bireyin herhangi bir alandaki özelliğiyle ilgili hazırlanabilir. Öğrencinin bağımsız davranabilmesi,
liderlik yeteneği gibi becerilerinin değerlendirilmesine yönelik hazırlanabilir. Derecelendirme ölçekleri sıklık
içerdiği için ilgili özellik hakkında bilgi sağlayan kişiden evet ve hayırdan daha fazlasını ister. Derecelendirme
ölçekleri ölçülen özelliğe ilişkin performansı çeşitli düzeyleriyle tanımlayabilir ve ölçütlerin ne dereceye kadar
karşılandığını görmeye olanak sağlar. Kullanılan ölçek çeşidine göre 5 çeşit derecelendirme ölçeği bulunmak-
tadır.
5.4.16.1. Derecelendirme Ölçek Türleri

5.4.16.1.1. Sayısal Dereceleme Ölçeği
Derecelendirilmesi istenen özelliğin genellikle 1 ile 5 arasında derecelendirilmesiyle oluşan ölçeklere verilen
addır. Burada kullanılan 1 olumsuz ifadeyi gösterirken 5 olumlu ifadeyi göstermektedir. Örneğin sınıfta tartış-
ma davranışı için; (1) Hiç katılmaz, (2) Çok az katılır, (3) Genellikle katılır, (4) Çok sık katılır, (5) Her zaman
katılır, gibi ölçüt benimsenmişse derecelendirmeyi yapan kişi en uygun sayıyı ayrılan boşluğa yazarak tercihini
eder. Öğretmenin not sistemi buna örnektir.
5.4.16.1.2. Betimsel Dereceleme Ölçeği

Derecelendirmesi istenen özelliğin betimsel ifadeler kullanılarak derecelendirilmesi sonucu oluşan ifadeler-
dir. Farklı performans seviyelerini belirlemek amacıyla farklı tanımlamalar yapılır. Örneğin; bireyin dav-
ranışlarına uygun düşenin önündeki parantezin içine bir ( X ) işareti koyarak birey için uygun olan durumu
belirtiniz.
1) Bireyin ödev yapma durumu ile ilgili:
( ) Ödevlerini zamanından önce eksiksiz olarak yapar.

( ) Ödevlerini eksik olarak yapar.

( ) Ödevlerini hiç yapmaz, sorumluluk duygusu gelişmemiştir.

5.4.16.1.3. Karşılaştırmalı Dereceleme Ölçeği
Bu tip ölçeklerde derecelendirilecek özellik, normal olarak diğer bireylerde bulunması beklenen miktar ya da
düzey ile karşılaştırılarak bir ölçek üzerinde değerlendirilir. Bir sınıftaki belli bir niteliğe (örneğin liderlik) gibi
en üst ve en alt düzeyde sahip olan öğrencileri belirlemek için liderlik özelliğine en az sahip, orta düzeyde sahip
ve yüksek düzeyde sahip öğrenciler seçilir. Bundan sonra herhangi bir öğrenci liderlik özelliği yönünden bu üç
öğrenci ile karşılaştırılır ve “eşit, daha iyi, daha zayıf gibi yargılar verilir.Bu tür ölçek aynı sınıf yada gruptaki
bireyleri belli bir özellik bakımından birbiriyle karşılaştırmada daha yaygın olarak kullanılır. Örneğin; belirli
bir dönem için bir sınıftaki öğrencilerin bir ders veya tüm derslerdeki sınıf içi akademik çalışmalarının karşı-
laştırmalı olarak daha kötü, normal ve daha iyi biçiminde üçlü ölçek üzerinden derecelendirilir.
5.4.16.1.4. Grafik Dereceleme Ölçeği
Ölçülecek niteliğin basamaklar hâlinde yatay bir doğru üzerinde gösterilmesiyle oluşturulmuş ölçeklere verilen
addır. Doğru üzerinde çek işareti koyularak derecelendirilir. Öğrenci gelişimini ve oluşan ürünlerin değerlen-
dirilmesinde derecelendirme ölçeklerinden faydalanır.
5.4.16.1.5. İşaretleme Listesi Biçimindeki Dereceleme Ölçeği
Bir özellikle ilgili tüm davranışlar alt alta yazılarak listelenir. İşaretlemeyi yapacak kimse bu davranışlardan
sadece bireyde bulunanları işaretler. Bireyde bulunup bulunmadığını açıkça bilmediği veya gözlemediklerini
işaretlemez.

54