Page 46 - Ortaöğretim Veli Rehberlik Kitabı 1

Ergenlerin Gelişiminde Okullar

Gençlerin Sosyal ve Duygusal Gelişiminde Okullar
Gençler okullarda çok fazla zaman geçirirler ve çok fazla deneyim yaşarlar. Bu deneyimler de onların gelişimlerinde
önemli bir rol oynar. Sosyal ve duygusal gelişim, okulların önemli etkiye sahip olduğu gelişim alanlarından biridir. Bir
arkadaş edinmek, bir gruba dâhil olmak, sosyal yaşamla ilgili açık ve gizli kuralları keşfetmek, bunlara uygun davranış-
lar göstermek, bir arkadaşlığı başlatmak, daha derin ilişkiler kurmak ya da ilişkileri sürdürmek gibi birçok sosyal beceri
okullardaki deneyimler aracılığıyla öğrenilir. Örneğin çocuğunuz okulda yaşadıkları sayesinde arkadaş edinebilmesi için
kendini doğru şekilde ifade etmesi gerektiğini, karşısındakini saygıyla dinlemesi gerektiğini, arkadaşlarına özen göster-
mesi ve onlara zaman ayırması gerektiğini öğrenebilir. Ya da bir başkası arkadaşlarının öfkelerini nasıl ifade ettiklerini
gözlemleyerek ve kendi öfkesini ifade etmenin farklı yollarını öğrenerek sosyal becerilerini geliştirebilir. Gençlerin okullar-
da sosyal ve duygusal gelişimlerini etkileyen en önemli etkenlerin başında akranları ve öğretmenleri ile kurdukları ilişkiler
geldiğini söyleyebiliriz.

Akranlarla ilişkiler: Ergenlik döneminde göze çarpan en önemli değişiklerinden biri de akranların ve arkadaşların gencin
yaşamı üzerindeki etkisinin ciddi bir şekilde artmasıdır. Ebeveynler bu durumu sıklıkla “Çocuğumuz bizi artık önemse-
miyor.” şeklinde yorumlarlar. Ancak bu aslında doğru değildir. Yapılan araştırmalar gencin ergenlik döneminde de en
önemli ilişkisinin ebeveynleriyle olan ilişkisi olduğunu açık bir şekilde göstermektedir. Ebeveynleri ile sağlıklı ilişkileri
olan gençlerin ruh sağlıkları daha yerindedir, ders başarıları daha yüksektir, kimlik duyguları daha gelişmiştir, alkol ve
madde kullanımı ve okulu terk oranları daha düşüktür. Yine de gençler bu dönemde zamanlarının çoğunu ebeveynleri
ile değil arkadaşları ya da arkadaş grupları ile birlikte geçirme eğilimi gösterirler. Evde bulundukları zamanların çoğunda
da ebeveynleriyle zaman geçirmektense yalnız kalmayı tercih edebilirler. Bu da ergenlik döneminin yaygın ve olağan
özelliklerinden biridir.

Gençler, sıklıkla “klik” adı verilen 5-10 kişilik arkadaş grupları oluştururlar. Zamanlarının çoğunu bu grupla geçirirler. Öte
yandan bu kliklerin içinde çoğunlukla birbirine daha yakın kişilerden oluşan 2-3 kişilik alt gruplar vardır. Akran grubunda
bulunan kişilerin davranışları birbirine benzeme eğilimi gösterir. Örneğin gruptaki çoğunluk basketbol ile ilgileniyorsa baş-
langıçta basketbola ilgi göstermeyen grup üyeleri de bir süre sonra basketbola ilgi göstermeye başlayabilir. Arkadaşları-
nın çocuklar üzerindeki etkileri zaman zaman ebeveynleri rahatsız eder ve ebeveynler rahatsızlıklarını çocuklarına ifade
ederler. “Arkadaşlarının hepsi saçını böyle yapıyor diye sen de yapmak zorunda mısın?” gibi ifadeler ebeveynlerin yaşa-
dıkları bu rahatsızlığı ifade etmek için kullandıkları cümlelere örnek olarak verilebilir. Ancak gençler ait oldukları grubun
dışında kalmayı istemezler çünkü böyle bir gruba ait olmak birçok gence göre o anki yaşamlarının en güzel parçasıdır. Bu
nedenle gençlerin arkadaşlarına benzeme eğilimlerini belirli ölçüde hoş görmeniz gerektiğini aklınızda tutmanız gerekir.
Akran gruplarının gençler üzerinde önemli etkileri vardır. Gençlerin en önemli ihtiyaçlarından biri kim oldukları, nelerden
hoşlanıp nelerden hoşlanmadıkları, neleri iyi yaptıkları ve neleri beceremedikleri gibi konularda kendilerini tanımaktır.
Gençler topladıkları bu bilgileri bir araya getirerek bir kimlik geliştirirler. Arkadaş grupları gençlere sürekli geri bildirim verir

47
46
46 47