Page 49 - Ortaöğretim Veli Rehberlik Kitabı 1

Ergenlerin Gelişiminde Okullar

• Çocuk iyi bir şey yaptığında onu ödüllendirip kötü bir şey yaptığında da onu cezalandırmak olarak
özetleyebileceğimiz ödül ceza sistemi ebeveynlerin en iyi bildiği eğitim yöntemlerinden biridir. Bu-
nunla birlikte ödülün işe yarayabilmesi için gencin o ödülü istemesi ve ödülü kendisine verebilecek
tek kişinin de siz olmanız gerekir. Ancak gençler bir süre sonra ödül olarak gördükleri şeyi iste-
mekten vazgeçebilir ya da istediklerini elde etmelerini sağlayacak başka yollar bulabilirler. Yaşları
ilerledikçe gençler üzerindeki kontrolünüz azalır. Bu nedenle onların davranışlarını değiştirmek için
kontrole dayalı ödül ceza sisteminden daha güvenilir ve işe yarar beceriler kazanmanız gerekir.
• Duygular, gençlerin okullarına ve eğitim hayatlarına bağlanmaları konusunda çok önemlidir. Duy-
gular konusundaki en önemli etkenlerden biri ise gençlerin okullarında bulunan arkadaşları ya da
arkadaş gruplarıdır. Bu nedenle gençleri bir arkadaş edinmeye ya da arkadaş grubuna katılmaya
teşvik etmek, arkadaş edinmeyle ilgili engelleri varsa da bunu aşmasına yardımcı olabilecek uz-
manlardan destek almak gerekir.
• Gençlerin akademik öz yeterlikleri onların motivasyonları üzerinde çok etkilidir ve bu konudaki
önemli kaynaklardan biri de sizlerin sözleridir. Bu nedenle onları takdir etmek, iyi yaptıkları şeyleri
vurgulamak ve yalnızca sonuca değil gösterdikleri çabaya da değer vermek gerekir.

• Gençlerin akademik öz yeterliklerini artırmak için yapabileceğiniz bir başka şey de onlara eski
başarılarını hatırlatmaktır. Gençler bazen “Ne kadar uğraşırsam uğraşayım iyi notlar alamaya-
cağım.” şeklinde bir inanç benimserler ve çabalamaktan vazgeçerler. Çocuğunuz size böyle bir
şey söylediğinde ona eski başarılarını hatırlatmak yararlı olabilir. “Hatırlıyor musun, geçen seneki
biyoloji sınavı için de kaygılanmıştın. Sonra biraz daha çalışıp iyi bir sonuç almıştın.” gibi bir ifade
genellikle işe yarar.
• Gençler bazen de başarısızlıklarını yanlış nedenlere bağlama eğilimi gösterirler. Örneğin iyi hazır-
lanmadığı bir sınavdan kötü not alan bir öğrenci “Ben bu dersi beceremiyorum.” gibi bir düşünceyi
içselleştirerek problemi yeteneksizliğine atfedebilir. Oysaki öğrencinin sınavla ilgili tüm gereklilikle-
ri yerine getirmeden sınavdan kötü not almasının nedenin o dersle ilgili yeteneksizliğinin olduğunu
düşünmesi gerçekçi değildir. Böyle bir durumda sizlerin “Bence sorun dersle ilgili yeteneklerin ve
becerilerin değil. Sanırım bu dersi daha iyi öğrenebilmek için neler yapabileceğini rehber öğretme-
ninle konuşman gerek. Her şeyi doğru yaptığından emin olursan ve ders başarın hala yükselmez-
se o zaman bunun yeteneklerinle ilgili olabileceğini düşünebiliriz.” gibi bir ifade kullanmanız onun
ders başarısızlığına ilişkin düşüncelerini daha doğru bir çerçeveye oturtmasına yardımcı olabilir.

• Çocuklarınız lise çağında olsa bile öğretmenlerle, okul yönetimi ile iletişim kurmak ve onlarla iş bir-
liği yapmak onların başarısını yükseltir. Bu nedenle sizlerin okul ve öğretmenlerle iletişim hâlinde
olmanız, okul aile birlikleri aracılığıyla kararlara katılmanız ve okulun sivil toplum kuruluşları ile iş
birliği yapmasına yardımcı olarak okula destek vermeniz önemlidir.

49
49