Page 114 - 3 Adım AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 3. ADIM

4. (I) Polisiye türü edebiyatta her zaman yerini bulmuş ve okurlar 2021 AYT
tarafından da merakla okunmuştur. (II) Polisiyenin ilk örneklerini
6. Bu “yaban” lafı, beni, önce çok kızdırdı. Fakat sonra anladım ki
Edgar Allan Poe, Morgue Sokağı Cinayeti adlı eseriyle vermiştir.
Anadolulular, Anadolu köylüleri, tıpkı eski Yunanların kendile-
(III) Polisiye türünün edebiyatta yaygınlaşması Sherlock Holmes
rinden başkasına “barbar” lâkabını vermesi gibi, her yabancıya
ve Arsen Lupin serileriyle oluşmuştur. (IV) Polisiye türü, Türk
yaban diyorlar. Bir gün... bir gün onlara, ispat edebilecek miyim
edebiyatına önce çeviriler yoluyla girmiştir. İlk telif polisiye türü
ki ben bir “yaban” değilim? Benim damarlarımdaki kan onların
ise Ahmet Mithat Efendi tarafından yazılan Letâif-i Rivâyât seri-
damarlarında işleyen kandır. Aynı dili söylemekteyiz. Aynı tarihî
sindeki hikâyelerdir. (V) Daha sonrasında Peyami Safa, Kemal
ve coğrafi yollardan, hep birlikte gelmişizdir. İspat edebilecek mi-
Tahir, Ahmet Ümit, Alper Canıgüz gibi yazarlar bu türde eserler
yim ki aynı Allah’ın kuluyuz! Aynı siyasî mukadderât, aynı sosyal
vermişlerdir.
bağlar, bizi kardeşlik, evlâtlık, analık babalık üstünde bir yakın-
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi yan- lıkla birbirimize bağlamıştır. Lâkin hangi sözlerle, hangi seslerle?
lışı vardır? Gündelik hayatın ufak tefek ihtiyaçlarını bile anca ifadeye güç
bulabiliyorum. Nerde kalmış ki onlarla, bu kadar genel konular
A) I B) II C) III D) IV E) V üzerinde konuşacağım!.. Gün geçtikçe daha iyi anlıyorum: Türk
“entelektüel”i, Türk aydını, Türk ülkesi denilen bu engin ve ıssız
dünya içinde bir garip yalnız kişidir.
Bu parçayla ilgili aşağıdakilerin hangisi söylenemez?
A) Kahraman bakış açısı kullanılmaktadır.
2019 AYT
B) Aydın ile halk arasındaki uçurum ele alınmaktadır.
5. Bilinç akışı; romanda figürlerin iç dünyalarını kendi zihinlerinden,
C) Olay hikâyesine özgü bir anlatım sergilenmektedir.
bütün karmaşasıyla aracısız bir şekilde aktarmayı amaçlar. Bu,
çağrışıma dayalı olarak birbirini izleyen düzensiz yapıdaki cümle D) Anlatıcının düşünceleri iç konuşmalarla verilmektedir.
ve sözcüklerle ortaya konan bir tekniktir. Bu teknikte kahramanın E) Yaşananların anlatıcı üzerindeki etkisi işlenmektedir.
zihni ve iç dünyası; düşünceler, dağınık sözler, imajlar ve sem-
bollerin çağrışım silsileleri hâlinde verilmesiyle aktarılır. Bu yö-
nüyle kahramanın iç sesinin anlatıldığı ancak tamamen yazarın
kontrolünde olan iç monolog tekniğinden ayrılır.

Bu açıklamaya göre aşağıdaki parçalardan hangisi bilinç
akışı tekniğine örnek olarak gösterilebilir?

A) Bugün sokağa çıkmaya karar verdim. Günseli’ye gitmek isti-
yordum. Birkaç gündür izinli olduğunu biliyordum. Evden çık-
tım, yavaş yavaş yürüyerek caddeye ulaştım. Kalabalık birden
şaşırttı beni, başım döndü. İnsanlar, bana çarparak yanımdan 7. Üstkurmaca, belli sınırlar içinde tanımlanabilecek bir anlatım tek-
geçiyorlardı. niği olmaktan ziyade farklı tekniklerle metne kazandırılan bir üst
kimliktir. Bir kurmaca metnin “üstkurmaca” olarak adlandırılma-
B) Gözlerini açtıktan sonra da bir süre rüyayı kafasında yaşadı,
sındaki temel gerekçe, söz konusu metnin kurmaca ile gerçeklik
gerçeği hemen kabul edemiyordu. Gördüğü rüyaya haya-
arasındaki yapay ayrımı ortadan kaldırması ve bu sınırın yapay-
linden eklemeler yaptı, aklının gözlerinde sürdürdü rüyayı.
lığını sürekli olarak okura hatırlatmasıdır. Kendi kurmaca yapısı-
Sonra görüntüler bütünüyle silindi, yerini, bir rüya boyunca
nın bilincinde olma, kendi yapay doğasına gönderme yapma ve
unuttuğu düşüncelere, meselelere bıraktı.
kendi yaratılış evresini konu edinme gibi üstkurmacanın ayırt edi-
C) Ahmet telefonu, bastırmaya çalıştığı bir öfkeyle kapadı. Par- ci özelliklerini belli düzeylerde barındıran romanlar, postmoder-
maklarıyla masanın üzerine sinirli sinirli vurarak önce Cevdet nizmin öncesinde de mevcuttur. Hem geleneksel romanda hem
Bey’in resmine, sonra Osman’a baktı. “Evet Cevdet Bey’in modern romanda hem de postmodern romanda üstkurmacayla
resmini yapmalı!” diye düşündü. kurgunun sağlandığı görülür.
D) İster istemez bir yabancının horladığı bir odada geceleye-
Buna göre aşağıdaki farklı roman türlerinin hangilerinde
cektin. Daha sonraları birçok kişinin horladığı odalarda kal-
üstkurmaca tekniği kullanılmış olabilir?
dın. Ve mışıl mışıl uyudun. Güzel rüyalar gördün. O gece, bir
yandan bir yana dönmüş, doğru dürüst uyuyamamıştın. A) Araba Sevdası - Anayurt Oteli - Gece
E) Mutlak birisini çiğnedi, bu herifi hapse tıktılar. Ne kadar mü- B) İntibah - Tehlikeli Oyunlar - Sahnenin Dışındakiler
nasebetsizlik!.. On altı yaş ölmek için pek erkendir. Ah! Artık
C) Cezmi - Tutunamayanlar - Saatleri Ayarlama Enstitüsü
vapura gidemem... Yazık... Hey terbiyesiz dağ adamı! Bu kü-
D) Müşahedat - Tutunamayanlar - Puslu Kıtalar Atlası
für doğrusu unutulmaz... Arabacı! Sür be herif! Şu Andon’un
yaptığı işi de görüyor musun? E) Felâtun Bey ile Râkım Efendi - Aylak Adam - Kitab’ül - Hiyel

112