Page 61 - 3 Adım AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI AYT 1.
ADIM
İslamiyet Öncesi - Geçiş Dönemi

1. Eski Türkçeden “Közden yırarsa könülden yeme yırar.” sözü 4. üküş sözleme söz birer sözle az
günümüze “Gözden ırak olan gönülden de ırak olur.” şeklinde tümen söz tügünin bu bir sözde yaz
gelmiştir. Bu sözler özlü sözlerdir. Toplumun yaşama bakı-
(Sözü çok söyleme, sırasında ve az söyle; binlerce söz dü-
şını gösterir. Divan edebiyatında bu tür sözlere “irsalimesel”
ğümünü bu bir sözle çöz.)
denir.
Bu dizeler Kutadgu Bilig’in aşağıdaki özelliklerinden hangisi-
Bu parçadaki sözlerin Eski Türkçedeki ve günümüzdeki ne örnek olabilir?
karşılığı, aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) Nasihatname özelliği taşır.
A) Sagu - ağıt B) Koşuk - koşma
B) Türk tarihi açısından önemlidir.
C) Sav - atasözü D) Sav - destan
C) İslami geleneğin etkileri görülür.
E) Sagu - atasözü
D) Karahanlılar Dönemi’nde yazılmıştır.
E) Arapça ve Farsça sözcüklere yer verilmiştir.

2. Tokuz Oguz begleri budunu bu sabımın etgüti eşid katıdgı
tıngla:
İlgerü kün togsıkka birigerü kün ortasıngaru kurıgaru kün ba-
tısınga yırıgaru tün ortasıngaru anda içeri budun kop manga
körür. Bunca budun kop ittim. Ol amtı anyıg yok. Türk kağan
Ötüken yış olursar ilte bung yok.
5. • Ben onların ülkelerini ve bozkırlarını inceledim; Türk,
Eski Türkçe Dönemi’ne ait olan, edebiyatımızda pek çok
Türkmen, Oğuz, Çiğil, Yağma ve Kırgızların lehçelerini ve
alanda ilkleri temsil eden bu eser aşağıdaki alfabelerden
kafiyelerini öğrendim. Zaten ben onların, dilde en doğruyu
hangisi ile yazılmıştır?
bilenlerinden, anlatımda en açık olanlarından, akılca en yet-
A) Arap B) Göktürk C) Uygur kinlerinden, soyca en köklülerinden, mızrakta en iyi atıcıların-
D) Kiril E) Latin danım. Böylece her boyun dili bende en mükemmel şeklini
buldu. Sonra bu kitabı en iyi şekilde düzenleyerek yazdım.

Yüce Allah’ın yardımına sığınıp kitabımı ---- diye adlandıra-
rak ortaya koydum.
3. Türlüg çeçek yarıldı
Barçın yadım kerildi • Geçiş Dönemi’nin edebî eser niteliği taşıyan ilk örneğidir.
Uçmak yeri körüldi Aynı zamanda İslamiyet’in etkilerinin görüldüğü ilk eserdir.
Tumluk yana kelgüsüz 1069’da Yusuf Has Hâcip tarafından yazılan ve Karahanlı
Hükümdârı Tabgaç Buğra Han’a sunulan ----, insanlara hem
(Rengârenk çiçekler açıldı
bu dünyada hem de ahirette mutlu olmanın yollarını göster-
İpek yaygılar serildi
meyi amaçlamaktadır.
Cennet yeri görüldü
Soğuklar artık gelmez.) • Dinî-ahlaki içerikli öğretici bir eserdir. İslam dininin etkisiyle
eserde Arapça-Farsça birçok kelime kullanılmıştır. ----; İslamiyet
Bu dizelerle ilgili,
etkisindeki Türk edebiyatının, İslam inançlarını telkin eden ilk
I. Batı etkisindeki Türk edebiyatına ait bir nazım biçimidir. eseri olması yönüyle de önemli bir yere sahiptir.
II. Uyak düzeni “aaab” biçimindedir. Yukarıda açıklamaları yapılan Geçiş Dönemi eserleri
III. Nazım biçimi koşuktur. hangisinde sırasıyla verilmiştir?

IV. Zengin uyak vardır. A) Divânu Lugâti’t-Türk - Atabetü’l Hakâyık - Divân-ı Hikmet
yargılarından hangileri doğrudur? B) Kutadgu Bilig - Atabetü’l Hakâyık - Divânu Lugâti’t-Türk
C) Kutadgu Bilig - Divânu Lugâti’t-Türk - Atabetü’l Hakâyık
A) I ve II B) I ve III C) II ve III
D) Divânu Lugâti’t-Türk - Kutadgu Bilig - Divân-ı Hikmet
D) II ve IV E) III ve IV
E) Atabetü’l Hakâyık - Divânu Lugâti’t-Türk - Kutadgu Bilig

59