Page 66 - 3 Adım AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 3. ADIM

6. I. Türlüg çeçek yarıldı 9. Nazire, bir şiire başka bir şairin aynı konu ve vezin, kafi-
Barçın yadhım kerildi ye veya redifle yazılan şiirlerin genel adıdır. Fars ve Türk
Uçmak yeri körüldi edebiyatlarında ise XII. yüzyılda görülmeye başlanmıştır.
Tumlug yana kelgesüz Anadolu’da XIII. yüzyıldan sonra gelişen Türk edebiyatı için
bu bir örnek olmuş ve Yunus Emre de Ahmet Yesevî’nin şiir-
(Türlü çiçekler açıldı, ipek kumaştan yaygı serildi, cenne-
lerine nazireler yazmıştır.
tin yeri görüldü, kış yine gelecek değildir.)
Işkıng kıldı şeydâ mini cümle âlem bildi mini
II. Eren alpı okuştılar
Kaygum sin sin tüni küni minge sin ok kirek sin
Kıngır közün bakıştılar
Kamug tolmun tokuştılar Buna göre Ahmet Yesevî’ye ait olan beyit için yazılmış
Kılıç kınka küçün sığdı nazire aşağıdakilerden hangisidir?
(Yiğitler çağrıştılar, yan gözle bakıştılar, bütün silahlarla
A) Gönlüm evini ışkun içün dutmışam makâm
vuruştular, kılıç kına güç sığdı.)
Genc-i nihânı gör ki ne vîrâna yazmışam
Bu dörtlüklerin ortak özellikleriyle ilgili
B) Işkun aldı benden beni bana seni gerek seni
I. kafiye örgüsü,
Ben yanaram dün ü güni bana seni gerek seni
II. tema,
C) Hurrem irdi bu kerâmetlü gün iy kân-ı kerem
III. kafiye türü,
Iyş u zevk it ki fedâdur yoluna cân-ı kerem
IV. söz sanatları,
D) Işk bâzârında sana çünki hâsıldur ziyân
V. hece sayısı,
Bellü bil kim assı kılmaz nâle vü efgân gönül
özelliklerinden hangileri ortaktır? E) Iyd-ı ferhundene kurbân ide a‘dânı felek
A) I ve II B) II ve IV C) I, III ve IV Sen ehibbâna buyur âb-ı sehâ nân-ı kerem
D) II, III ve V E) II, IV ve V

7. Aşağıda Geçiş Dönemi eserleri ile ilgili verilen bilgiler-
den hangisi yanlıştır?

A) Kutadgu Bilig, Geçiş Dönemi’nin edebî eser niteliği taşı-
yan ilk örneğidir.

B) Divânu Lugâti’t-Türk; Türkçenin bilinen ilk sözlüğü, ilk dil
bilgisi kitabıdır.
C) Atabetü’l Hakayık, dinî-tasavvufi edebiyatın ilk örneğidir.
10. (I) Kutadgu Bilig, aruz ölçüsüyle yazılmış alegorik özellikler
D) Atabetü’l Hakayık, İslam inançlarını telkin eden ilk eser- taşıyan mesnevi türünde bir eserdir. (II) Eserin kahraman-
dir. larından Kün Togdı (Hükümdar) adaleti, Ay Toldı (Hüküm-
E) Kutadgu Bilig, ilk mesnevi ve ilk siyasetname örneğidir. darın oğlu) saadeti, Ögdülmiş (Vezirin oğlu) aklı, Odgurmış
(Vezirin kardeşi) ise akıbeti temsil eder. (III) Ansiklopedik bir
sözlük olan Dîvânu Lugâti’t-Türk; içerik olarak bize o dönem-
deki Türk boyları, bu boyların kullandıkları Türkçe arasın-
8. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? daki farklılıkları ve en önemlisi de sözcükleri hakkında bilgi
veren geniş bir sözlüktür. (IV) 12. yüzyılda yazıldığı tahmin
A) Orhun Abideleri ile ilgili en eski bahis 13. yüzyılda Cüvey-
edilen Atabetü’l Hakâyık (Hakikatlerin Eşiği) mensur öğüt ki-
nî tarafından yazılan Târîh-i Cihângüşâ’dır.
tabıdır, nerede ve ne zaman yaşadığını bilmediğimiz Türk ve
B) Türkiye’de Köktürk Yazıtları’nı ilk tanıtan bilim adamı Ne- Acem meliki Muhammed Dâd İspehsâlâr Bey’e sunulmuştur.
cip Âsım’dır. (V) Ahmed Yesevî’nin hikmetlerinin başlıca gayesi, İslâm di-
C) Orhun Abideleri’nin harf sisteminin çözülmesinde yazıt- nine yeni girmiş veya bu dini henüz kabul etmemiş Türklere
larda bulunan Çince metinler önemli birer ipucu olmuştur. İslamiyet’in esaslarını anlatmaktır.
D) Abidelerin harf sisteminin tam çözümü Reşit Rahmeti Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi
Arat tarafından 1893 yılında gerçekleştirilmiştir. yanlışı vardır?
E) Köktürk alfabesi 38 harften oluşur. Bunlardan 4’ü ünlü,
A) Yalnız III B) II ve III C) II ve IV
31’i ünsüz, 3’ü çift ünsüz sesler için kullanılır.
D) III ve V E) IV ve V

64