Page 64 - 3 ADIM AYT- TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 3. ADIM

3. Masal ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? 6. Bir milletin yaşamında derin izler bırakan savaş, doğal afet,
göç vb. konuların etkisiyle oluşan uzun manzum anlatılara
A) Masalların ilk üreticisinin kim olduğu belli değildir. Sözlü
destan denir. Ulusların tarih sahnesine çıkışlarını, komşula-
kültürde kuşaktan kuşağa aktarılarak gelen anonim bir
rıyla olan ilişkilerini ve kendi kültür dokularını var eden değer-
türdür.
leri anlamak bakımından da önemli kaynaklardır. Destanlar;
B) Masal anlatan kişilere “masal anası”, “masalcı”, “masal çekirdek, oluşum ve tespit olmak üzere üç safhada oluşur.
ebesi/ninesi”, “masal atası” gibi isimler verilmektedir. Çekirdek safhasında olay meydana gelir ve kahramanlar or-
C) İslamiyet öncesi Türk devletlerinden biri olan Uygurlara taya çıkar. Oluşum safhasında olay, ozanlar tarafından ağız-
ait Irk Bitig ve Prens Kalyanamkara ve Papamkara adlı dan ağıza aktarılarak yayılır. Tespit safhasında ise destanlar
eserler ilk masal motiflerinin yer aldığı eserlerdir. yazıya geçirilir.
Bu parçadan hareketle destanlarla ilgili aşağıdaki yargı-
D) Masalların kahraman kadrosunu insanlar, hayvanlar gibi
lardan hangisine ulaşılamaz?
gerçek varlıklarla; dev, şahmeran gibi hayalî varlıklar
oluşturur. A) Destanlarda anlatılan olaylar toplumsal bir anlama sahiptir.
E) Pançatantra, “Beş masal kitabı” anlamına gelmekte olup B) Destanlar, milletlerin kültürel değerlerine dair yoğun izler taşır.
Hint masal kitaplarının en eskisidir.
C Destanların oluşumu uzun bir zaman dilimini kapsar.
D) Sözlü kültür ürünü olan destanlar sonradan yazıya geçirilmiştir.
4. ---- Türk masallarını nazma çekmiştir. Masalları şiir diliyle ye-
E) Destanların oluşum sürecinde olay ve kahramanlar hiçbir
niden yazması okurların masal metinlerine ilgisini arttırmıştır.
değişikliğe uğramaz.
Alageyik, Polvan Veli ve Ülker ile Aydın önemli masal-şiir-
leridir. ---- halk edebiyatının ilk doktoru, ilk hocası, ilk halk
edebiyatı arşivinin kurucusu ve konuyla ilgili eser veren ilk
kişidir. Türk halk bilimi alanında önemli çalışmalar yapan ---
-, yaşamı boyunca pek çok başarılı işe imza attı. Özellikle
derinlemesine incelediği masal türü ona ‘‘Masal Babası’’ un-
vanını kazandırdı. 7. I. Millî özellikler yoğun olarak görülür.

Bu parçada boş bırakılan yerlere aşağıdakilerden hangisi II. Sözlü edebiyat ürünü olarak ortaya çıkar.
getirilmelidir? III. Genellikle manzumdur.
A) Şinasi - Pertev Naili Boratav - Eflatun Cem Güney IV. Olaylar ve kahramanların özelliklerinde olağanüstülükler
görülebilir.
B) Ziya Gökalp - Pertev Naili Boratav - Eflatun Cem Güney
Numaralanmış cümlelerden hangileri destan ve masal-
C) Saim Sakaoğlu - Tahir Alangu - Naki Tezel
ların ortak özelliklerinden değildir?
D) Orhan Veli Kanık - Eflatun Cem Güney - Pertev Naili Boratav
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II
E) Ziya Gökalp - Eflatun Cem Güney - Tahir Alangu
D) I ve III E) I, III ve IV

5. • Yunanların Troya Savaşlarına gidişlerini ve savaşlardan 8. Türün dünya edebiyatındaki ilk örneği Beydeba’nın Kelile ve
dönüşlerini anlatır. Dimne adlı eseridir. Dünya edebiyatında Ezop ve La Fontaine,
türün en tanınmış yazarlarıdır. Şeyhî’nin Harnâme adlı eseri,
• Doğayla mücadele eden Finlerin erdemlerini, bilgeliklerini
anlatır. türün Türk edebiyatındaki ilk örneğidir. Edebiyatımızda Batılı
anlamda ilk örneklerini Şinasi vermiştir.
• 5. yüzyıldaki Hun-Germen savaşlarını anlatır.
• 12. yüzyılda Kıpçak Türkleriyle Rusların yaptıkları savaş- Bu parçada sözü edilen edebî türle ilgili aşağıdakilerden
ları anlatır. hangisi söylenemez?
Bu açıklamalarda aşağıdaki destanlardan hangisine ait A) Sonunda her zaman bir ders verme, kıssadan hisse vardır.
bir bilgi yoktur? B) Teşhis ve intak sanatı kullanılır.
A) İlyada ve Odysseia B) İgor C) Didaktik özellik taşır.
C) Kalevala D) Nibelungen D) Genellikle mensur olarak yazılır.

E) Beowulf E) Olaylar; hayvan, bitki ya da cansız varlıklar arasında geçer.

64