Page 63 - 3 ADIM AYT- TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI
P. 63
TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI AYT 3.
ADIM
Masal - Fabl - Destan - Efsane
1. Ey ulusum, 2. Bir gün Rüzgâr Güneş’le konuşuyormuş.
Ildızının parlaklığı söndü, kayboldu — Ben senden daha güçlüyüm, demiş.
Kırgız ulusunun atmacası uçtu
— Öyle mi, demiş Güneş.
Ey asil kahramanım
Canımı acı azap içine atma, — Elbette, demiş Rüzgâr.
Aslan Manas’ım
— Bunu sana göstereceğim. Bak şu aşağıdaki yaşlı adamı
Beni de yanına al! görüyor musun?
Manas Destanı’ndan alınan bu dizeler ile aşağıdakilerden Güneş eğilip bakmış.
hangisi tema bakımından özdeştir?
— Görüyorum, diye cevap vermiş. Rüzgâr gururla,
A) Behey elâ gözlü dilber
— Gör bak, onun ceketini çıkaracağım, diye konuşmuş.
Vaktin geçer demedim mi
Harami olmuş gözlerin Güneş,
Beller keser demedim mi — Peki o zaman, demiş. Haydi dene bakalım.
B) Can evimden vurdu felek neyleyim
Sonra bulutların arkasına çekilmiş. Merakla Rüzgâr’ı, izleme-
Ben ağlarım çelik teller iniler ye başlamış. Rüzgâr bütün şiddetiyle esmiş. O estikçe yaşlı
adam üşümüş. Üşüdükçe paltosuna sarılmış. Rüzgâr buna
Ben almadım toprak aldı koynuna
öfkelenmiş. Daha da şiddetli esmiş. Bu kez adam paltosunu
Yârim diyen bülbül diller iniler
daha sıkı tutmuş. O ne kadar şiddetli estiyse adam da palto-
C) Bu ayrılık telimizi suna o kadar çok sarılmış. Çünkü çok üşüyormuş. Rüzgâr
sonunda pes etmiş. Bu kez sıra Güneş’e gelmiş. Güneş bu-
Bulandırır selimizi
lutların arkasından çıkmış. Yaşlı adama sıcacık gülümsemiş.
Hasret gurbet belimizi
Yeryüzünü iyice ısıtmış. Adam pek sevinmiş. Yeryüzü ısın-
Bükmeden gel bıkmadan gel dıkça adam da ısınmış. O da gülümsemeye başlamış. Artık
paltoya ihtiyacım kalmadı, diye düşünmüş. Ve paltosunu çı-
D) Suya gider çemberine bürünür
karmış. Güneş Rüzgâr’a dönerek,
Yel estikçe top zülüfler bölünür
— Gördün mü, demiş. Nazik olanlar zorbalardan her zaman
Geriden baktıkça Suna’m görünür
daha güçlüdür.
Siyah zülüf mah yüzünde kalaklar
Bu parça fabl türünün aşağıdaki özelliklerinden hangisini
E) Adalet kalmadı hep zulüm doldu yansıtmaz?
Geçti şu baharın gülleri soldu
A) Kahramanları çoğunlukla insan dışındaki canlılardan seçilir.
Dünyanın gidişi acayip oldu
B) Ders verme amacı güdülür.
Koyun belli değil kurt belli değil
C) Genellikle manzum biçimde yapılandırılır.
D) Teşhis ve intak sanatlarından yararlanılır.
E) Dostluk, dayanışma, kurnazlık, nezaket gibi evrensel
tema ve kavramlar işlenir.
63
