Page 69 - 3 ADIM AYT- TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI AYT 3.
ADIM
Roman

1. Sigmund Freud, psikanaliz üzerine yürüttüğü tezleri edebi- 4. Üst kurmaca, belli sınırlar içinde tanımlanabilecek bir
yattan faydalanarak kanıtlamıştır. Freud, incelemelerinde anlatım tekniği olmaktan ziyade farklı tekniklerle metne
temel vurguyu bilinçaltı üzerine yapmış ve ruhsal durumları kazandırılan bir üst kimliktir. Bir kurmaca metnin “üst
tespit ederken bilinçaltına yönelmiştir. Freud’un yönteminde kurmaca” olarak adlandırılmasındaki temel gerekçe, söz
edebiyattan yararlanması psikoloji ve edebiyat arasında ya- konusu metnin kurmaca ile gerçeklik arasındaki yapay
kın bir bağ oluşturmuştur. Edebiyatta da psikanaliz kuramı ayrımı ortadan kaldırması ve bu sınırın yapaylığını sürek-
kendine yer etmiş hatta bazı romanlarda Sigmund Freud’a li olarak okura hatırlatmasıdır. Kendi kurmaca yapısının
benzer kişiler yaratılmıştır. bilincinde olma, kendi yapay doğasına gönderme yapma
Buna göre aşağıdaki romanların hangisinde Sigmund ve kendi yaratılış evresini konu edinme gibi üst kurma-
Freud’u hatırlatan bir kahraman bulunmaktadır? canın ayırt edici özelliklerini belli düzeylerde barındıran
romanlar, postmodernizmin öncesinde de mevcuttur.
A) Hakkâri’de Bir Mevsim
Hem geleneksel romanda hem modern romanda hem de
B) Tutunamayanlar
postmodern romanda üst kurmacayla kurgunun sağlandı-
C) Fahim Bey ve Biz ğı görülür.
D) Saatleri Ayarlama Enstitüsü
Buna göre aşağıdaki farklı roman türlerinin hangilerinde
E) Yenişehir’de Bir Öğle Vakti üstkurmaca tekniği kullanılmıştır?

A) Araba Sevdası - Anayurt Oteli - Gece
2. (I) Polisiye türü edebiyatta her zaman yerini bulmuş ve okur-
B) İntibah - Tehlikeli Oyunlar - Sahnenin Dışındakiler
lar tarafından da merakla okunmuştur. (II) Polisiyenin ilk ör-
neklerini Edgar Allan Poe, Morgue Sokağı Cinayeti adlı ese- C) Cezmi - Tutunamayanlar - Cevdet Bey ve Oğulları
riyle vermiştir. (III) Polisiye türünün edebiyatta yaygınlaşması
D) Müşahedat - Tutunamayanlar - Puslu Kıtalar Atlası
Sherlock Holmes ve Arsen Lupin serileriyle oluşmuştur. (IV)
Polisiye türü, Türk edebiyatına önce çeviriler yoluyla girmiştir. E) Felâtun Bey ile Râkım Efendi - Aylak Adam - Kitab’ül - Hiyel
İlk telif polisiye türü ise Ahmet Mithat Efendi tarafından yazı-
lan Letâif-i Rivâyât serisindeki hikâyelerdir. (V) Daha sonra-
sında Peyami Safa, Kemal Tahir, Ahmet Ümit, Alper Canıgüz
gibi yazarlar bu türde eserler vermişlerdir.
Bu parçada numaralandırılmış cümlelerin hangisinde bil-

gi yanlışı vardır?
A) I B) II C) III D) IV E) V
5. Franz Kafka, kendine has üslubuyla yirminci yüzyılın sıra
dışı yazarlarından biridir. Kafka’yı, edebiyatın herhangi
bir kuramı içine yerleştirmek pek olanaklı değildir. Bazı
3. Aşağıdakilerden hangisinde Cumhuriyet Dönemi romanı araştırmacılar Kafka’nın tam anlamıyla bir varoluşçu ya-
ile ilgili bilgi yanlıştır? zar olduğunu öne sürseler de onun eserlerindeki karma-
A) 1937’de yayımlanan “Kuyucaklı Yusuf” Anadolu’yu ger- şıkça oluşturulmuş grotesk yapı ve yaşamının eserlerine
çekçi bir anlayışla ele alan ve kasaba romanı olarak da aksetmesinden kaynaklı bazı öznel durumlar bu sınırla-
adlandırılan ilk romandır. mayı doğrulamaz. Kafka, bu kendine özgü, sırlı özelliğin-
den dolayı bir ekol olarak değerlendirilmiş ve onun roman
B) 1961’de basılan “Saatleri Ayarlama Enstitüsü”nde iki me-
dünyası “Kafkaesk” olarak kabul edilmiştir. Bu kafkaesk
deniyet arasında kalarak değerlerini arayan Türk toplu-
yapı birçok yazarı da derinden etkilemiştir.
munun hâli, ironik bir anlatımla ortaya konur.
Buna göre aşağıdaki sanatçılardan hangisinin eserlerin-
C) Tarık Buğra, “Firavun İmanı” romanında Osmanlı Devle-
ti’nin kuruluşunu konu olarak işler. de “kafkaesk yapı”dan söz edilebilir?
A) Sevgi Soysal
D) Yaşar Kemal “Teneke” romanında Çukurova’daki çeltik
ağalarına karşı mücadele eden köylünün yanında yer B) Ferit Edgü
alan idealist kaymakamın trajik öyküsünü anlatır. C) Nezihe Meriç
E) Fakir Baykurt “Onuncu Köy” adlı romanda bir öğretmenin D) Buket Uzuner
görev yaptığı yerlerde vermiş olduğu bilinçlendirme mü-
E) Mehmet Eroğlu
cadelesini anlatır.

69