Page 58 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE 2. ADIM

6. Kant’a göre bilgi için hem deneyim hem de akıl gerekir. 9. Alarmınız çalıyor, kapatıp yataktan kalkıyorsunuz, giyiniyorsu-
Yalnızca birinin olması, bilginin olması için yeterli değildir. nuz, kahvaltınızı yapıyorsunuz ve güne hazırsınız. Ama son-
Bilgi, deneyle başlar fakat deneyle bitmez. Deneyle gelen a ra beklemediğiniz bir şey oluyor; uyanıyorsunuz, gördüğünüz
posteriori bilgi, aklın a priori kavram ve kategorileriyle işlene- sadece bir rüyaymış. Rüyanızda hazırlandığınızı gördüğünüz
rek bilgiye dönüşür. zamanda yorganınızın altında mışıl mışıl uyumaya devam
etmekteymişsiniz. Buna benzer bir rüya gören R. Descartes,
Bu parçada savunulan yaklaşıma göre bilginin ortaya
“İnsan rüya görmediğinden nasıl emin olabilir?” sorusu üze-
çıkmasını sağlayan kaynak ile ilgili aşağıdaki yargılardan
rine düşünmeye başlamıştır. Bu süreç sonunda ise şu anda
hangisine ulaşılabilir?
şüphe etmediği tek bir şey olduğunu belirtmiştir ve böylece
A) Akıl ve sezgiyle bilgiye ulaşılır. “Düşünüyorum, öyleyse varım.” yargısına ulaşmıştır.
B) Yalnızca akıl ile bilgiye ulaşılır. Bu parçadan R. Descartes hakkında çıkarılabilecek yargı
aşağıdakilerden hangisidir?
C) Bilgi için duyular ve akla ihtiyaç vardır.
D) Bilgi deneyle başlar ve olgularla devam eder. A) Şüpheyi bir araç olarak kullanmış ve apaçık bilgiye ulaş-
mıştır.
E) Paranteze alma yöntemiyle bilginin özüne ulaşılır.
B) Kendi amacına uygun olduğu için var olduğunu iddia et-
miştir.
7. Yeni doğmuş bir bebek hayat hakkında hiçbir fikre sahip C) Şüpheyi bir amaç edinmiş ve ona göre hareket etmiştir.
değildir. Kimin onu sevdiğini kimin sevmediğini de bilemez. D) Doğru ve kesin olan bilgilere deney yaparak ulaşılabile-
Nerede olduğunu da… Fakat tamamen karanlık bir ortamda ceğini savunmuştur.
olduğunu ya da aydınlıkta olduğunu görebilir. Soğuk bir
E) Kendisi dışında kalan her türlü varlığı reddetmiştir.
ortam karşısında üşüme tepkisine sahip olabilir. Fakat bu
durum bilgilerimizin doğuştan geldiğini bize ispat etmez. Bir
inek yediği yiyecekleri bile seçerken tadına bakıp yediklerini
10. Pragmatizmin kurucusu olarak gösterilen Charles S. Peirce,
ona göre seçiyor. Bir koyun hangi köpekten korkacağını
yalnızca felsefeye değil matematik ve mantığa da önemli kat-
anlayabiliyor. Bir sinek bile hangi hayvanın sırtında rahat
kılar yapmıştır. Pierce, doğruluğun doğasıyla ilgili “bir teorinin
edebileceğini öğreniyor. Dolayısıyla tüm canlılar için durumun
işe yaradığı veya toplumsal olarak faydalı olduğu takdirde doğ-
benzer şekilde ilerlediği söylenebilir.
ru kabul edilmesi gerektiğini” bildiren görüşü benimsemiştir.
Bu görüşlere sahip bir kişinin aşağıdakilerden hangisini Bilginin günlük yaşamı kolaylaştırıyor, karşılaşılan problemleri
bilginin kaynağı olarak gördüğü söylenebilir? çözüyorsa doğru olduğu düşüncesini savunmuştur.
A) Duyu verileri Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine cevap niteliğin-
dedir?
B) Akıl verileri
C) Sezgi verileri A) Doğru bilginin kaynağı nedir?
D) Pragmatik veriler B) Bilginin doğruluk ölçütü nedir?
E) İçgüdü verileri C) Doğru bilgiye ulaşmak mümkün müdür?
D) Genel geçer doğru bilgiler var mıdır?
E) Kalıcı ve kesin bilgilere ulaşılabilir mi?
8. Septisizmin ortaya çıkışı Pyrrhon ile birlikte başlar. Pyrrhon’a
göre genel geçer evrensel bir bilgiden söz edemeyiz. Biz hiç-
bir şeyin gerçeğini bilemeyiz. Bildiğimiz şeyler duyumların 11. Bilginin doğruluk ölçütü; ne yargının betimlediği nesnesine
bize verdikleridir. Duyumlar ise özneldir, kişiden kişiye de- uygunluğu, ne zihindeki bilgilerin birbirleriyle tutarlılığı, ne ço-
ğiştiği için hiçbir şey kesin değildir. Bu yüzden de hiçbir şey ğunluğun onaylaması, ne de bilginin açık ve seçik olmasıdır.
bilemeyiz.
Bilginin doğruluk ölçütü öznedir.
Parçaya göre Pyrrhon’u septisizme götüren neden aşağı- Bu parçadaki görüş aşağıdaki filozoflardan hangisinin
dakilerden hangisidir? düşüncesine uygundur?
A) Sezgilerin güçlü olması A) Descartes’ın rasyonalizmine
B) Bilginin uygulanabilir olması B) Protagoras’ın septisizmine
C) Aklın bilgiyi elde etmede öncü olması C) H. Bergson’un entüisyonizmine

D) Duyu organlarının yanıltıcı olması D) J. Locke’ın empirizmine
E) Doğuştan fikirlerin olması E) A. Comte’un pozitivizmine

56