Page 56 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE 2. ADIM

6. Kant’a göre bilgi için hem deneyim hem de akıl gerekir. 9. Alarmınız çalıyor, kapatıp yataktan kalkıyorsunuz, giyiniyorsu-
Yalnızca birinin olması, bilginin olması için yeterli değildir. nuz, kahvaltınızı yapıyorsunuz ve güne hazırsınız. Ama son-
Bilgi, deneyle başlar fakat deneyle bitmez. Deneyle gelen ra beklemediğiniz bir şey oluyor; uyanıyorsunuz, gördüğünüz
a posteriori bilgi, aklın a priori kavram ve kategorileriyle işle- sadece bir rüyaymış. Rüyanızda hazırlandığınızı gördüğünüz
nerek bilgiye dönüşür. zamanda yorganınızın altında mışıl mışıl uyumaya devam
etmekteymişsiniz. Buna benzer bir rüya gören Descartes,
Bu parçada savunulan yaklaşıma göre bilginin ortaya
“İnsan rüya görmediğinden nasıl emin olabilir?” sorusu üze-
çıkmasını sağlayan kaynak ile ilgili aşağıdaki yargılardan
rine düşünmeye başlamıştır. Bu süreç sonunda ise şu anda
hangisine ulaşılabilir?
şüphe etmediği tek bir şey olduğunu belirtmiştir ve böylece
A) Akıl ve sezgiyle bilgiye ulaşılır. “Düşünüyorum, öyleyse varım.” yargısına ulaşmıştır.
B) Yalnızca akıl ile bilgiye ulaşılır. Bu parçadan Descartes hakkında çıkarılabilecek yargı
C) Bilgi için duyular ve akla ihtiyaç vardır. aşağıdakilerden hangisidir?
D) Bilgi deneyle başlar ve olgularla devam eder. A) Şüpheyi bir araç olarak kullanmış ve apaçık bilgiye ulaş-
E) Paranteze alma yöntemiyle bilginin özüne ulaşılır. mıştır.
B) Kendi amacına uygun olduğu için var olduğunu iddia et-
miştir.
7. Yeni doğmuş bir bebek hayat hakkında hiçbir fikre sahip
C) Şüpheyi bir amaç edinmiş ve ona göre hareket etmiştir.
değildir. Kimin onu sevdiğini kimin sevmediğini de bilemez.
Nerede olduğunu da… Fakat tamamen karanlık bir ortam- D) Doğru ve kesin olan bilgilere deney yaparak ulaşılabile-
da olduğunu ya da aydınlıkta olduğunu görebilir. Soğuk bir ceğini savunmuştur.
ortam karşısında üşüme tepkisine sahip olabilir. Fakat bu E) Kendisi dışında kalan her türlü varlığı reddetmiştir.
durum bilgilerimizin doğuştan geldiğini bize ispat etmez. Bir
inek yediği yiyecekleri bile seçerken tadına bakıp bir yargıda
bulunabiliyor ve yediklerini ona göre seçiyor. Bir koyun hangi 10. Pragmatizmin kurucusu olarak gösterilen Charles S. Peirce,
köpekten korkacağını anlayabiliyor. Bir sinek bile hangi hay- yalnızca felsefeye değil matematik ve mantığa da önemli kat-
vanın sırtında rahat edebileceğini öğreniyor. Dolayısıyla tüm kılar yapmıştır. Pierce, doğruluğun doğasıyla ilgili “bir teorinin
canlılar için durumun benzer şekilde ilerlediği söylenebilir. işe yaradığı veya toplumsal olarak faydalı olduğu takdirde doğ-
ru kabul edilmesi gerektiğini” bildiren görüşü benimsemiştir.
Bu görüşlere sahip bir kişinin aşağıdakilerden hangisini
Bilginin günlük yaşamı kolaylaştırıyor, karşılaşılan problemleri
bilginin kaynağı olarak gördüğü söylenebilir?
çözüyorsa doğru olduğu düşüncesini savunmuştur.
A) Duyu verileri
Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisine cevap
B) Akıl verileri
niteliğindedir?
C) Sezgi verileri
A) Doğru bilginin kaynağı nedir?
D) Pragmatik veriler
B) Bilginin doğruluk ölçütü nedir?
E) İçgüdü verileri
C) Doğru bilgiye ulaşmak mümkün müdür?
D) Genel geçer doğru bilgiler var mıdır?
E) Kalıcı ve kesin bilgilere ulaşılabilir mi?
8. Septisizmin ortaya çıkışı Pyrrhon ile birlikte başlar. Pyrrhon’a
göre genel geçer evrensel bir bilgiden söz edemeyiz. Biz hiç-
11. Bilginin doğruluk ölçütü; ne yargının betimlediği nesnesine
bir şeyin gerçeğini bilemeyiz. Bildiğimiz şeyler duyumların
uygunluğu, ne zihindeki bilgilerin birbirleriyle tutarlılığı, ne ço-
bize verdikleridir. Duyumlar ise özneldir, kişiden kişiye de-
ğunluğun onaylaması, ne de bilginin açık ve seçik olmasıdır.
ğiştiği için hiçbir şey kesin değildir. Bu yüzden de hiçbir şey
Bilginin doğruluk ölçütü öznedir.
bilemeyiz.
Bu parçadaki görüş aşağıdaki filozoflardan hangisinin
Parçaya göre Pyrrhon’u septisizme götüren neden aşağı-
düşüncesine uygundur?
dakilerden hangisidir?
A) Descartes’ın rasyonalizmine
A) Sezgilerin güçlü olması
B) Protagoras’ın septisizmine
B) Bilginin uygulanabilir olması
C) H. Bergson’un entüisyonizmine
C) Aklın bilgiyi elde etmede öncü olması
D) J. Locke’ın empirizmine
D) Duyu organlarının yanıltıcı olması
E) A. Comte’un pozitivizmine
E) Doğuştan fikirlerin olması

56