Page 74 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE 2. ADIM

6. Kant, iyi istenç kavramıyla şartlar ne olursa olsun her zaman 9. Mert, Kubilay ve Ceren ahlak felsefesi dersinden sonra ahlaki
doğru olarak kabul edilebilecek ilkelere göre davranmayı an- eylemlerinde özgür olup olmadıklarını tartışmışlardır.
lar. Kant ahlakı ve iyiyi eylemlerin sonucuna göre değil on-
ların arkasındaki amaca göre değerlendirir. Bundaki amaç Mert: Bana göre insanlar ahlaki eylemlerinde özgür değildir-
ler çünkü insanlar toplumsal, hukuksal, ahlaki vb. etkenlerin
onun deyimiyle ödeve uygun olmadır.
etkisiyle davranışta bulunuyorlar. Evrende yani maddi dünya-
da sıkı bir nedensellik zinciri var, bu nedensellik aynı şekilde
Buna göre aşağıdaki kişilerden hangisinin davranışı insan davranışları için de geçerlidir.
ödev ahlakına aykırıdır?
Kubilay: Bence insan ahlaki eylemlerinde tamamen özgür-
A) Aysu’nun misafirler gelmeden önce içinden geldiği için dür. İnsan kendini özgür hissettiği için toplumlardaki ahlak
annesine yardım etmesi yasalarına özgürce uyar. İnsan eylemlerinde onu kısıtlayan
B) Fatih’in takımı mağlup olmasın diye günlerce antrenman hiçbir engel yoktur. İnsan özgürlüğü sınır tanımaz. Hepimiz
yapması ahlaki bir davranışta bulunurken, bu davranışı veya onun zıd-
dını yapmakta özgür olduğumuz duygusuna sahibiz.
C) Emre’nin ne kadar yardımsever olduğunu göstermek için
ihtiyacı olan kişilere yardım etmesi Ceren: Bence özgürlük söz konusu olduğunda ne tamamen
özgürüz ne de tamamen özgür değiliz. Çünkü her insan aynı
D) Hikmet’in hiç tanımadığı bir çocuk kazada ölmesin diye derecede ve şekilde özgür değildir. Bizler bilincimizi, bilgi bi-
onu korumaya çalışması rikimimizi ve kişiliğimizi geliştirerek özgürleşiriz.
E) Betül’ün içinden gelerek karşıdan karşıya geçmeye çalı-
İnsanın ahlaki eylemlerinin özgürlüğü konusunda Mert,
şan yaşlı bir teyzeye yardım etmesi Kubilay ve Ceren’in fikirleri aşağıdakilerden hangisinde
doğru sırayla verilmiştir?
A) Determinizm - Liberteryanizm - İndeterminizm
7. “Bir şeylerin merkezini bulmak hiç kolay değildir. Örneğin
bir dairenin merkezini bulmak herkes tarafından yapıla- B) Liberteryanizm - Otodeterminizm - Determinizm
maz. Bunu sadece konuyu bilenler yapabilir. Benzer şekil- C) Determinizm - İndeterminizm - Otodeterminizm
de kızmak, para vermek ya da para harcamak gibi eylem-
ler herkes tarafından yapılabilecek eylemlerken bunun ne D) İndeterminizm - Liberteryanizm - Otodeterminizm
zaman, kim için, neden ve nasıl yapılacağını bilmek kolay E) Otodeterminizm - İndeterminizm - Determinizm
bir şey olmadığı gibi, herkes bu konuda doğru da hareket
edemez. Bu gibi konularda doğru hareket etmek az sayı-
da insan tarafından becerilebildiği için güzel bir davranıştır.
Bu durum erdemler için de böyledir, arada olanı bulmak 10. İnsan kendi yapıp etmelerini bir ölçüt bulup değerlendirmek
gerekir ve bunun için de öncelikle o erdeme ya da davra- isterse kendisine varoluşunda sunulmuş olan vicdan, şaşmaz
nışa ait karşıtların neler olduğunun bilinmesi lazımdır.” bir mihenk taşıdır. Bu yeti mekanizmasıyla insan, kendi ey-
Aristoteles lemlerinin doğruluğu veya yanlışlığı hakkında seçik ve dolay-
sız hüküm verebilir.
Buna göre az sayıda kişinin sahip olabileceği ve erdemin
Bu parçaya göre vicdan ile ilgili aşağıdaki yargılardan
anahtarı olan ilke aşağıdakilerden hangisidir?
hangisine ulaşılabilir?
A) Altın Orta
A) Ahlakça uyulması gerekli olan kurallar bütünüdür.
B) Yeter - Sebep
B) Eylemlerin sonuçlarının sorumluluğunu almaktır.
C) Dört Neden
C) İyi ve kötüyü ayırabilme yetisidir.
D) Madde ve Form
D) İnsanın, yapıp etmelerinde sorumluluk almasıdır.
E) İdealar ve Fenomenler
E) Ahlak yönünden doğru olan kararlardır.

8. Kant’a göre bir davranışı ahlaki yapan o davranışın ardındaki 11. İnsanın davranışını belirleyen ve yönlendiren birtakım etkiler
niyettir. Koşulsuz buyruğa uygun, yalnızca iyiyi isteme hâlin- vardır. Ancak bu, özgürlüğünün olmadığı anlamına da gel-
deki davranışlarımız ahlakidir. Öyle davran ki senin davranı- mez. Bu görüş, kişinin ahlaki anlamdaki kararlarını, iradesi
şın herkesin uyması gereken bir ahlak yasası olsun, iraden ve seçimiyle kendisinin oluşturduğunu ileri sürer. Özgürlüğün
kendini bir yasa koyucu gibi hissetsin. Burada her iki ifade de kaynağı kişide, onun kişiliğindedir. İnsanlar, aklını kullanabil-
hep aynı söylemi vurgular. diği ve kişiliğini geliştirebildiği ölçüde özgürdür.
Buna göre aşağıdakilerden hangisi ahlaki eylemle ilgili Bu parçadaki görüş hakkında aşağıdakilerden hangisi
Kant’a ait bir görüş olabilir? söylenebilir?
A) Eylemde toplumun ortak faydası esastır. A) İnsan, kendi değerlerini oluşturmuşsa ve iyi bir bilgi biriki-
mine sahipse özgürdür.
B) Eylemin nedeni önemlidir.
B) İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgürdür.
C) Eylemlerin sonucu önemlidir.
D) Bireye haz veren eylem iyidir. C) İnsan için özgür bir iradeden söz edilemez.
D) İnsanın kaderi bellidir, davranışlarından sorumlu değildir.
E) Eylemleri kısıtlayacak bir kural yoktur.
E) Ahlaki tercihleri belirleyen zorunlu hiçbir neden yoktur.

74