Page 76 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE 2. ADIM

6. I. Kant, iyi istenç kavramıyla şartlar ne olursa olsun her zaman 9. Mert, Kubilay ve Ceren ahlak felsefesi dersinden sonra ahlaki
doğru olarak kabul edilebilecek ilkelere göre davranmayı eylemlerinde özgür olup olmadıklarını tartışmışlardır.
anlar. Kant ahlakı ve iyiyi eylemlerin sonucuna göre değil Mert: Bana göre insanlar ahlaki eylemlerinde özgür değiller-
onların arkasındaki amaca göre değerlendirir. Bundaki amaç dir çünkü insanlar toplumsal, hukuksal, ahlaki vb. etkenlerin
onun deyimiyle ödeve uygun olmadır. etkisiyle davranışta bulunuyorlar. Evrende yani maddi dünya-
Buna göre aşağıdaki kişilerden hangisinin davranışı da sıkı bir nedensellik zinciri var, bu nedensellik aynı şekilde
ödev ahlakına aykırıdır? insan davranışları için de geçerlidir.
A) Aysu’nun misafirler gelmeden önce içinden geldiği için Kubilay: Bence insan ahlaki eylemlerinde tamamen
özgürdür. İnsan kendini özgür hissettiği için toplumlardaki
annesine yardım etmesi
ahlak yasalarına özgürce uyar. İnsan eylemlerinde onu
B) Fatih’in takımı mağlup olmasın diye günlerce antrenman
kısıtlayan hiçbir engel yoktur. İnsan özgürlüğü sınır tanımaz.
yapması Hepimiz ahlaki bir davranışta bulunurken, bu davranışı veya
C) Emre’nin ne kadar yardımsever olduğunu göstermek için onun zıddını yapmakta özgür olduğumuz duygusuna sahibiz.
ihtiyacı olan kişilere yardım etmesi
Ceren: Bence özgürlük söz konusu olduğunda ne tamamen
D) Hikmet’in hiç tanımadığı bir çocuk kazada ölmesin diye özgürüz ne de tamamen özgür değiliz. Çünkü her insan aynı
onu korumaya çalışması derecede ve şekilde özgür değildir. Bizler bilincimizi, bilgi bi-
E) Betül’ün içinden gelerek karşıdan karşıya geçmeye çalı- rikimimizi ve kişiliğimizi geliştirerek özgürleşiriz.
şan yaşlı bir teyzeye yardım etmesi İnsanın ahlaki eylemlerinin özgürlüğü konusunda Mert,
Kubilay ve Ceren’in fikirleri aşağıdakilerden hangisinde
7. “Bir şeylerin merkezini bulmak hiç kolay değildir. Örneğin doğru sırayla verilmiştir?
bir dairenin merkezini bulmak herkes tarafından yapılamaz. A) Determinizm - Liberteryanizm - İndeterminizm
Bunu sadece konuyu bilenler yapabilir. Benzer şekilde B) Liberteryanizm - Otodeterminizm - Determinizm
kızmak, para vermek ya da para harcamak gibi eylemler C) Determinizm - İndeterminizm - Otodeterminizm
herkes tarafından yapılabilecek eylemlerken bunun ne
D) İndeterminizm - Liberteryanizm - Otodeterminizm
zaman, kim için, neden ve nasıl yapılacağını bilmek kolay
E) Otodeterminizm - İndeterminizm - Determinizm
bir şey olmadığı gibi, herkes bu konuda doğru da hareket
edemez. Bu gibi konularda doğru hareket etmek az sayıda
10. İnsan kendi yapıp etmelerini bir ölçüt bulup değerlendirmek
insan tarafından becerilebildiği için güzel bir davranıştır. Bu
isterse kendisine varoluşunda sunulmuş olan vicdan, şaşmaz
durum erdemler için de böyledir, arada olanı bulmak gerekir
bir mihenk taşıdır. Bu yeti mekanizmasıyla insan, kendi ey-
ve bunun için de öncelikle o erdeme ya da davranışa ait
lemlerinin doğruluğu veya yanlışlığı hakkında seçik ve dolay-
karşıtların neler olduğunun bilinmesi lazımdır.” sız hüküm verebilir.
Aristoteles
Bu parçaya göre vicdan ile ilgili aşağıdaki yargılardan
Buna göre az sayıda kişinin sahip olabileceği ve erdemin
hangisine ulaşılabilir?
anahtarı olan ilke aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ahlakça uyulması gerekli olan kurallar bütünüdür.
A) Altın orta
B) Eylemlerin sonuçlarının sorumluluğunu almaktır.
B) Yeter - sebep
C) İyi ve kötüyü ayırabilme yetisidir.
C) Dört neden D) İnsanın, yapıp etmelerinde sorumluluk almasıdır.
D) Madde ve form E) Ahlak yönünden doğru olan kararlardır.
E) İdealar ve fenomenler
11. İnsanın davranışını belirleyen ve yönlendiren birtakım etkiler
8. I. Kant’a göre bir davranışı ahlaki yapan o davranışın ardın- vardır. Ancak bu, özgürlüğünün olmadığı anlamına da gel-
daki niyettir. Koşulsuz buyruğa uygun, yalnızca iyiyi isteme mez. Bu görüş, kişinin ahlaki anlamdaki kararlarını, iradesi
hâlindeki davranışlarımız ahlakidir. Öyle davran ki senin ve seçimiyle kendisinin oluşturduğunu ileri sürer. Özgürlüğün
kaynağı kişide, onun kişiliğindedir. İnsanlar, aklını kullanabil-
davranışın herkesin uyması gereken bir ahlak yasası olsun,
diği ve kişiliğini geliştirebildiği ölçüde özgürdür.
iraden kendini bir yasa koyucu gibi hissetsin. Burada her iki
ifade de hep aynı söylemi vurgular. Bu parçadaki görüş hakkında aşağıdakilerden hangisi
söylenebilir?
Buna göre aşağıdakilerden hangisi ahlaki eylemle ilgili
I. Kant’a ait bir görüş olabilir? A) İnsan, kendi değerlerini oluşturmuşsa ve iyi bir bilgi biriki-
mine sahipse özgürdür.
A) Eylemde toplumun faydası esastır.
B) İnsan ahlaki eylemde bulunurken özgürdür.
B) Eylemin nedeni önemlidir.
C) İnsan için özgür bir iradeden söz edilemez.
C) Eylemlerin sonucu önemlidir.
D) Bireye haz veren eylem iyidir. D) İnsanın kaderi bellidir, davranışlarından sorumlu değildir.
E) Eylemleri kısıtlayacak bir kural yoktur. E) Ahlaki tercihleri belirleyen zorunlu hiçbir neden yoktur.

74