Page 157 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
6. Tenyalar kendi kendilerini dölledikleri için bir bireyin oluşturabi- 7. Küresel ısınmanın canlıların üremesi üzerine olumlu veya olum-
leceği çeşitliliği meydana getirebilir. Toprak solucanlarında farklı suz etkileri olabilir. Sıcaklıkların artması ile birlikte kış aylarında
bireyler çiftleştikleri için iki bireyin oluşturabileceği çeşitliliği meyve ağaçlarının birçoğu erkenden çiçek açabilir. Sıcaklığı çok
meydana getirebilir. Çeşitliliğin fazla olduğu toprak solucanla- seven bitkilerin (örneğin pamuk bitkisi) yetiştirme alanları geniş-
rının üremesi değişen çevre koşullarına uyum açısından daha leyebilir. Sıcaklığın olumlu etkilerinin yanı sıra birçok olumsuz
avantajlıdır. etkisi de vardır. Artan sıcaklıklar beraberinde kısa süreli yağışları
7. Benzerlikler: Her ikisinde de mayoz bölünme görülür, döllenme getirir, bu durum ise birçok bitkinin seller altında kalmasına ne-
gerçekleşir. Yani eşeyli ürerler. Farklar: Yassı solucanda tek ata bi- den olabilir. Ayrıca doğadaki birçok hayvanın da yumurtlama pe-
rey vardır, insanda iki ata birey bulunur. riyodu değişecek ve vaktinden önce yumurtlayacaklardır. Sıcaklık
artışı pek çok hayvanın besin bulmasını zorlaştıracak ve onları
Etkinlik No: 23 - Eşeyli Üreme Sonucu Çevreye Uyum göçe zorlayacaktır. Bu da hayvanların üremek için eş bulmasını
1. a) Kaplan ve Tavşan zorlaştıracaktır.
b) Deniz yıldızı rejenerasyonla , bakteri ikiye bölünmeyle , hidra Etkinlik No: 25- Çarkı - Genetik
ise tomurcuklanma ile ürer.
2. Bakteriler konjugasyon yöntemi ile birbirlerine gen aktarabilmek- 1. Dik kulak: B Sarkık kulak: b
te ve yeni genlere sahip olabilmektedir. Dişi Erkek
3. Salyangozların üremesinin eşeyli üreme sayılmasının temel ne- Oğuz Bb Bb
deni, iki üreme hücresinin birleşmesi yoluyla döllenme olayının
görülmesidir. Bu salyangoz, üreme hücrelerini mayoz bölünme Erdem bb Bb
ile ürettiği için mayoz sırasındaki krossing over, kromozomların Selin BB bb
ekvatoral düzleme rastgele dizilmesi ve kutuplara rastgele çekil-
mesi gibi bazı olaylar kalıtsal çeşitliliği sağlayabilir. Ayrıca yine 2. Bb×Bb eşleşmesinde, fenotip ayrışım oranı=
döllenme sırasında iki eşey hücresi bağımsız olarak kendi mayoz- 3/4 dik kulaklı 1/4 sarkık kulaklı yavru tavşanlar oluşur (3:1)
larını geçirdiği için farklı genetik yapıda bulunabilir ve döllenme Genotip ayrışım oranı: 1/4 BB, 2/4 Bb ve 1/4bb (1:2:1)
esnasında yine kalıtsal çeşitlilik ortaya çıkabilir. 3. Erdem’in yavru tavşanlarında görülebilecek fenotip çeşidi 2 (dik ku-
4. Partenogenezde döllenme yok. Kraliçe arının yumurtasından laklı ve sarkık kulaklı), görülebilecek genptip çeşidi 2 dir. (Bb ve bb)
döllenme olmadan erkek arı oluşuyor. Hermafroditlikte döllen- 4. Oğuz’un 100 yavru tavşanının 75'inin, Erdem'in 50 tavşanının,
me var. Döllenme eşeyli üremenin göstergesidir. İki eşey hücresi Selinin 100 tavşanının tamamının dik kulaklı olması beklenir.
kaynaşmaktadır.
5. Evet görülebilir. Bir bitkinin çiçeklerinde hem dişi hem erkek or- 5. Eğer tam baskın bir özellik ayrı kromozom üzerinde taşınıyorsa
gan varsa bu bitki hermafrodittir. Mendel’in yasalarına göre bu özellik önceden tahmin edilebilen
oranlarda ortaya çıkar. Bu yüzden fenotip ve genotip çeşidi sayısı
Etkinlik No: 24 - Canlıların Üreme Serüveni kulak yapısı karekteriyle aynı sonuçları verir.
1. Eşeyli üreme sürecinde eşeysiz üremeye göre daha fazla ATP har- 6. Doğacak tavşanlarda hiç dik kulaklılık görülmemesi için çarkıfe-
canmasının nedenleri aşağıda sıralanmıştır. leklerin durumu
a) Eşeyli üremenin temeli mayoza dayanır. Mayoz bölünmenin ola-
bilmesi için öncelikle bireylerde eşey organlarının belirli bir ol-
gunluğa ulaşması gerekir. Bu süreçlerde ATP tüketimi hızlanır.
b) Mayoz bölünmenin aşamaları mitoz bölünmeye göre daha faz-
la olduğu için ATP daha çok harcanır.
c) Eşeyli üremede yavrunun oluşabilmesi için öncelikle döllenme
ile zigotun oluşması, yavrunun gelişebilmesi için de zigotun
arka arkaya mitoz bölünmeler geçirmesi gerekir. Bu süreçlerde
çok yoğun bir şekilde ATP harcanır. Eşeysiz üremede ise mitoz
bölünme ile yavru kendiliğinden oluşur.
ç) Eşeyli üreyen hayvanlar eş bulmak zorundadırlar. Bunun için Etkinlik No: 26 -“Gen - Etik” Önlem
de enerji harcarlar.
2. Evet, meyve verebilir. Elma bitkisinin çiçekleri tam çiçek olduğu için 1. Soyağacına göre CMT hastalığı otozomal resesif veya X kromozo-
muna bağlı resesif olarak aktarılmaktadır. Bu ailede CMT4 veya
hem erkek organı hem de dişi organı vardır. Erkek organda oluşan CMTX tipi görülür. CMT4 tipinin (otozomal resesif) görülmesi
polenler, dişi organda oluşan yumurtayı döller ve meyve oluşur. için ailede fazlaca akraba evliliğinin yapılmış olması gerekirdi. Bu
3. Evet, meyve verebilir. Ceviz bitkisi tek evcikli olduğu için dişi çi- yüzden bu ailede CMTX tipi görülmektedir.
çek ve erkek çiçekler aynı bitki üzerinde yer alır. Erkek organda 2. Bu hastalık Ahmet’de görülmez.Çünkü Ahmet, X kromozomunu
oluşturulan polenler dişi çiçeği döller ve meyve oluşur. annesi Ayşe’den almaktadır.
4. Hayır, meyve veremez. Antep fıstığı çift evcikli olduğu için dişi ve 3. Aslı ve Sena bu hastalığın taşıyıcılarıdır. Aslı’nın kızı Merve’de
erkek çiçekler farklı bitkiler üzerinde yer alır. Antep fıstığı bitkisi- CMTX hastalığının görülme olasılığı %50 dir. Can’ın kızkardeşin-
nin meyve verebilmesi için başka bir Antep fıstığı bitkisinin erkek de bu hastalığın görülme ihtimali %50 olur. Çünkü bu kız çocuğu X
çiçeklerinde oluşacak polenlere ihtiyacı vardır. kromozomundan birini annesinden diğerini babasından alacaktır.
5. İnsanın üreme yapısı, Antep fıstığı bitkisine benzer. Antep fıstı- 4. Bu hastalık X kromozomuyla aktarıldığı için erkeklerde görülme
ğında erkek ve dişi çiçekler farklı bitkiler üzerinde taşınır.. olasılığı fazladır. Çünkü erkeklerde bu hastalık tek alelle etkisini
6. Elma ağacı tam çiçeğe sahip olduğu için kendi kendini dölleme gösterir. Kadınların hasta olması için iki allelin de mutasyonlu
ihtimali daha yüksektir. Polenler ve yumurta aynı bitkiden olu- olması gerekir.
şacağı için genetik çeşitlilik az olur. Antep fıstığında dişi ve erkek 5. Ali ve Onur bu hastalığı gelecek nesillere aktarmamak için ya ço-
çiçekler farklı bitkiler üzerinde olduğu için genetik çeşitlilik en cuk sahibi olmamalıdır; ya da sadece erkek çocukların doğmasına
yüksek olur. izin verecek yapay dölleme yolunu tercih etmelidir.

156