Page 161 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

BİYOLOJİ 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
2. Renk körlüğü X kromozomunda çekinik bir genle taşınan kalıtsal Etkinlik No: 39 - Renk Bulmacası
bir hastalıktır. Kadınların gonozomlarında iki tane X, erkeklerde ise
sadece bir tane X kromozomu mevcuttur. Dolayısıyla kadınlarda iki 1. Renkli ortancada çiçek rengini her ikisi de belirler. Ortancanın
tane çekinik genin bir araya gelmesi daha düşük bir ihtimaldir. Er- beyaz çiçek açan türü büyüme koşullarından etkilenmezken,
keklerde, bu hastalık X kromozomunda tek bir çekinik genle ortaya renkli ortanca türleri çevresel koşullardan etkilenir. Toprağın ya-
çıktığı için bu hastalığın erkeklerde görülme ihtimali daha yüksektir. pısı ve iklim koşullarındaki değişim, aynı türde farklı çiçek rengi-
3. nin oluşmasına sebep olur.
X r Y 2. Gen yapısında meydana gelen değişimlere kalıtsal varyasyon de-
nir. Kalıtsal varyasyonlar biyolojik çeşitliliğe neden olur. Fenoti-
pik varyasyonların genetik çeşitliliğe katkısı yoktur. Ortancada
r
R
X R X R X X Y çiçek rengi çeşitliliği kalıtsal değil, fenotipiktir.
3. Ortancada çiçek rengini belirleyen bir pigmentten bahsediliyor. Aynı
şekilde insanlarda da deri rengini belirleyen pigment vardır. Ortan-
r
r
r
X r X X X Y cadaki pigment, toprağın yapısı, sıcaklık gibi çevresel faktörlerden et-
kileniyor. Buna benzer bir durum insanların güneş altında deri ren-
ginin koyulaşmasına benziyor. Her ikisi de kalıtsal varyasyon değil.
4. a. Berk’in bu rahatsızlığı otozomal baskın bir genle taşınsaydı 4. Toprak pH’sının çiçek rengi üzerine etkisini araştırmak için: Sak-
anne ve babasından birisinin bu gene sahip olması ve bunu fe- sıda çiçek açmamış özdeş ortanca bitkileri yetiştirilir. Bitkilerden
neotipte göstermesi gerekmektedir. Ancak anne ve babasında biri kontrol, diğerleri deney grupları olarak belirlenir. Saksılar
bu rahatsızlık yoktur. normal oda sıcaklığında tutulur ve eşit miktarda toprak ve su ve-
b. X kromozomda baskın bir gen ile taşınsaydı bu baskın genin rilir. Sadece saksıda kullanılan toprağın pH değerleri değiştirilir.
ebeveynlerin birinden gelmesi gerekecekti. Bu durumda feno- Açan çiçeklerin renkleri gözlemlenir. Olası başka deney düzenek-
tipte kendini göstermesi gerekmektedir. Ancak anne ve baba- leri de seçilen bağımsız bir değişken üzerinden oluşturulabilir.
sında renk körlüğü yoktur.
c. Y kromozomunda baskın bir gen ile taşınmaz. Çünkü Y kro- Etkinlik No: 40 - Doğru Mu? Yanlış Mı?
mozomu babadan geçmektedir ancak babası sağlıklıdır.
5. Renkli işaretlerle dikkat gerektiren sinyalizasyon kullanılan mes- 1. Metehan 5. Çıkış
Mert 13. Çıkış
lekler; pilot, hava kontrolörleri, denizciler, makinistler, otobüs
şöförleri ve metro vatmanları olabilir. 2. 1-varyasyon ( e )
2-modifikasyon ( ç )
Etkinlik No: 38 - Mendel Çalışmaları ve Kalıtım İlkeleri 3-mutasyon ( b )
1. Suzan, Murat’ın sorularını şöyle cevaplamış olabilir. 4-krossing over ( c )
a) Anne ve babada çekinik özellikte genler bulunduğundan açık ten 5-mutajenler ( a )
renginde bir çocukları olmuştur. Bir karaktere ait alellerden her 6-üreme hücrelerinde, üreme ana hücrelerinde,vücut hücrelerinde
biri eşit olasılıkla birbirinden ayrılır ve farklı gametlere giderler. Olası cevap:
b) Bu olay Mendel’in ayrılma ilkesi ile açıklanır. Yumurta, sperm ya da bunların öncüleri ile ilişkili olan mutas-
2. 9/16 oranında siyah renkli ve kısa kıllı fareler, yonlar, bir nesilden gelecek nesile aktarıldıklarından kalıtsal
3/16 oranında siyah renkli ve uzun kıllı fareler, çeşitlilik için önemlidir. Vücut hücrelerinde meydana gelen
3/16 oranında kahverengi ve kısa kıllı fareler, mutasyonlar ortaya çıktığı organizmalar üzerinde etkilere sahip
1/16 oranında kahverengi ve uzun kıllı fareler oluşur. olmakla birlikte bunlar gelecek nesile aktarılmaz. Bu vücut hüc-
F1de dihibrit bireyler oluşur.Dihibrit çaprazlama sonucunda F2 releri, kontrolsüz çoğalan kanser hücrelerine dönüşür.
fenotip oranı 9:3:3:1 olur. Dihibrit çaprazlama sonucu oluşan feno- Etkinlik No: 41 - Ekosistemin Bileşenleri
tiplerle ilgili durum bağımsız açılım ilkesiyle açıklanır.Bu ilkeye göre
farklı karakterlerin alelleri gametlere birbirinden bağımsız dağılır. 1. Her ekosistem, canlı ve cansız bileşenlerden meydana gelir. Eko-
3. a) Kırmızı çiçekli olma, beyaz çiçekli olmaya baskındır. İlk üç yıl sistemde enerji akışının sağlıklı olması; besin zincirlerindeki can-
ektiği kırmızı çiçekler homozigot yapıdadır. Beyaz çiçeklerle lı çeşitliliğinin sürekliliğine, madde döngülerinin yenilenmesine,
yan yana ekilen çiçek tohumlarının çaprazlanması sonucunda canlı ve cansız bileşenlerin birbiriyle uyum içinde olmasına bağ-
melez tohumlar oluşmuş, bu tohumlardan da baskın karakterli lıdır. Ekosistemde bu uyumun sürekli olması, doğal kaynakların
kırmızı çiçekler oluşmuştur. yenilenmesine olanak sağlar. Ancak doğal ya da yapay yollarla
b) Bütün bireyler birbirine benzediğinden bu olayı Mendel’in uyumun bozulması, ekosistemde olumsuzluklara yol açar. Bu
benzerlik ilkesiyle açıklayabiliriz. olumsuzluklar, canlı çeşitliliğinin azalmasına sebep olur.
c) Etkinlikte en son oluşan kırmızı çiçekler, melez çiçeklerdir. Bun- 2. Abiyotik faktörler; güneş , oksijen, karbondioksit, amonyak Bi-
ların tohumları ekildiğinde hibrit tohumlar çaprazlanacağından; yotik faktörler; ördekler, küçük balıklarlar, zooplanktonlar, fitop-
lankton, kurbağa yavruları, algler, bitkiler, hayvanlar.
K: Kırmızı, k: Beyaz Kk x Kk
3. a. Ekolojik niş; canlıların doğada üstlendiği görevleridir.
G: 1/2 K 1/2 k 1/2 K 1/2 k
b. Besin zinciri; üreticilerden başlayarak canlılar arasında bir zin-
cirin halkaları gibi devam eden beslenme ilişkisidir.
F: 1/4 KK 1/4 Kk 1/4 Kk 1/4 kk c. Habitat; canlıların doğal olarak yaşayıp ürediği yaşam alanlarıdır.
ç. Kominite; bir ekosistemde etkileşim hâlinde yaşayan birden
3/4 Kırmızı, 1/4 Beyaz ç çekler olu ur.
fazla türün oluşturduğu topluluktur.
4. Ziraat mühendisi, Fatma Teyze’ye şu cevabı vermiştir:“Aynı bitki- 4. I-II-III doğrudur.
den toplanmış tohumlardan birkaç tanesini zıt karakterli tohum-
larla çaprazlama yapalım. Tohumların homozigot mu heterozigot 1. Otçul canlıların birey sayısı ve çeşidi azalır, ifadesi doğrudur.
mu olduğunu belirleyelim. Eğer tohumlar homozigot ise onları Çünkü ototrof olan üreticiler, azalmıştır. Bunlarla beslenen
ekebilirsiniz.”. canlılar da dolaylı olarak üreticilerden beslendiği için bu canlı-
ların birey sayıları ve zamanla çeşidi de azalır.

160