Page 160 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 10

CEVAP ANAHTARLARI
4. Sol taraftaki ? işaretli bireyin annesi taşıyıcı olduğundan doğacak
4. çocuklardan sadece birinde hasta ve erkek dünyaya gelir. (1/4) .
CC a C C a Sağ taraftaki ? işaretli birey ise hem annesi hem de babası hasta
h
Koyu Gr H malaya
olduğundan mutlak hasta doğar (1).
? işaretli bireylerin ikisinin birlikte hasta olma olasılığı
1/4x 1=1/4’dür.
a
h
CC h C C a C C a Etkinlik No: 35 -Kan Uyuşmazlığı
Koyu Gr H malaya Alb no
1. Aslan ve Yaşar ailelerinde anne Rh negatif, baba ve çocuklar Rh
5. pozitif oldukları için kan uyuşmazlığı görülmektedir.
2. Güler ailesinde anne ve babanın Rh antijeni bakımından Rr geno-
h
ch
C C ch C C h tipli olması rr genotipli çocuklarının olmasını sağlamıştır.
n la H malaya 3. 5 ve 7 numaralı bireyler Rh pozitif genotipli bireylerdir. Rh pozitif
bireyin genotipi RR veya Rr olabilir ancak bu bireylerin ebeveyn-
lerinden biri Rh negatif fenotipli oldukları için çocuklarına sade-
C C h ce çekinik gen aktarılacak dolayısıyla 5 ve 7 numaralı bireylerin
ch
Açık Gr genotipleri %100 Rr olacaktır.
Evet olur. Çünkü bu iki birey Rr genotipli oldukları için Rr X Rr
6. Dişi tavşan koyu gri renkte olup en az bir yavrusu albino oldu- çaprazlaması ile %75 Rh pozitif, %25 Rh negatif çocukları olur.
ğuna göre bu dişi tavşan CC genotipli olmalıdır. Erkeklerden en
a
az birinde de albino aleli bulunmalıdır ki, albino yavru doğsun. 4. 4 numaralı bireyin annesi rr olduğu için genotipi Rr dir, 8 numa-
Yavrularda renk çeşitliliğinin fazla olması için erkek tavşanlarda ralı bireyde taralı olduğu için rr dir. Rr X rr ile çocukların %50’i
mümkün olduğu kadar çok çeşitli alellerin bulunması gerekir. Rr, %50’i rr olur yani %50 ihtimalle kan uyuşmazlığı görülebilir.
6-9 numaralı bireylerin ikiside rr olduğu için rr X rr çocuklar
Erkek Tav an D Tav an Erkek Tav an %100 rr dir yani kan uyuşmazlığı olasılığı %0 dır.
ch a
ch h
C C CC a C C 5. Hayır etkisi yoktur, çünkü ABO sitemi oluşturan proteinler farklı
olduğu için üretilen antikorlar ABO sistemine özgüdür, Rh siste-
minin antikorları kendi proteinlerine etki eder.
ch a
a
a a
ch a
h a
ch
h
ch
CC , CC , C C , C C CC , CC , C C , C C ABO sistemi ile Rh sisteminin ikisinin de antijenleri alyuvar zarı
Koyu gr Koyu gr n la Alb no Koyu gr Koyu gr n la H malaya üzerinde bulunur, her ikisi de kan grubu çeşididir. Her ikisinde de
farklı proteinlerine karşı antikor oluşturulmaktadır. Farklılıkları
Açık gri renkte bir yavru dünyaya gelemiyor. Çünkü açık gri yav- ise antijenleridir, kan uyuşmazlığı sadece Rh sisteminde görül-
ch
h
ru oluşabilmesi için dişi tavşanda C ya da C alellerinden biri mektedir.
bulunması gerekiyor. 6. Anneden gelen antikorlar bebeğin alyuvarlarını parçaladığı için
Etkinlik No: 34 -Genetik Danışman Olsaydın antikorlu kan bebekten alınarak aynı kan grubuna sahip alyuvar-
ları parçalanmamış kan verilmektedir.
1. Bu hastalığın kalıtımında iki farklı olasılık olabilir. 7. Güler AxB=AB kan grubu, Korkmaz BO ve BB yani B kan grubu,
Birinci olasılık otozomal resesif alelle taşınan bir hastalık olabilir. Yaşar AO ve AA yani A kan grubudur. Güler, Korkmaz ve Yaşar
Çünkü 1. kuşaktaki ebeveynlerde olmadığı halde yavrularında ailelerininde çocukların tek çeşit kan grubuna sahiptir.
ortaya çıkmıştır. 2. Kuşakta ebeveynlerden birinde var diğerinde
olmadığından yavrularda ortaya çıkmamıştır. 2. Kuşaktaki diğer Etkinlik No: 36 -Bil Bakalım
ailede ise her iki çocukta da hastalık ortaya çıktığına göre ebeveyn- Sınıf içi uygulamadır. Cevap anahtarı yoktur.
ler hastalığı otozomlarda heterozigot taşıyor olabilir.
İkinci olasılıkta ise X kromozomuna bağlı resesif taşınıyor olabi- Etkinlik No: 37 - Kısmi Renk Körlüğü
lir. Çünkü 1. kuşak ebeveynlerin fenotipinde olmamasına rağmen 1. Berk: X Y
r
2. Kuşakta erkek bireyde ortaya çıkmışsa demek ki anne bu has- Annesi: X X (taşıyıcı)
R
r
talık alelini tek X kromozomu üzerinde çekinik taşıyor olabilir. 3. Babası: X Y (Sağlıklı)
R
kuşaktaki erkek bireyde hastalığın ortaya çıkması da annesinin bu Dedesi: X Y (renk körü)
r
hastalık aleli yönünden gonozomlarından birinde resesif olarak Anneannesi: X X veya X X R
r
R
R
bu aleli taşıması olabilir. Berk’in ablası: X X veya X X R
R
r
R
2. Soyağacı incelenecek olursa 4.kuşaktaki (?) işaretli çocuklardan
sağ taraftaki aileye ait olan çocuk bu hastalığa ait alelleri homozi-
got olarak taşıyacaktır. Ancak sol taraftaki aileye ait olan çocuğun
bu aleli taşıma ihtimali var ama kesin değildir. Çünkü babasının Anneannes Dedes
genotipi kesin bilinmemektedir. Ancak soru işaretli bireyler ak-
raba olduklarından soyağaçlarından ortak alelleri getirme olası-
lıkları göz önünde bulundurularak genetik danışmanın bu aileye
çocuk sahibi olmadan evvel genetik tanılayıcı yöntemler tavsiye Annes
etmesi, olası durumlar hakkında bilgi vermesi uygun olacaktır. Babası
3. Her iki bireyin de dedesinin erkek kardeşinde resesif aleli, homo-
zigot halde bulunduruyor olması dedelerde de bu alelin bulunma
olasılığını ortaya koyar. Bu durumda kalıtsal olan bu hastalık ge-
nini her iki bireyin de taşıması ve hastalığın çocuklarında ortaya Ablası Berk
çıkması muhtemeldir.
159