Page 85 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

41 BİYOLOJİ 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Metinde geçen ekosistemin abiyotik ve biyotik faktörlerini gruplayınız.

Yönerge Aşağıda bazı canlılar hakkında görseller ve bir metin verilmiştir. Metni okuyunuz ve metne yönelik
3. Ceren’in öğretmeninin aşağıda verdiği örneklerle, öğrendiğiniz hangi ekolojik kavramlardan bah- soruları cevaplandırınız.
setmek istediğini açıklayınız.
a. Kurbağa yavruları, su içerisindeki algleri ve bitkileri yer. Boşaltım ürünü olarak amonyağı suyun
içerisine bırakır. Oksijen alıp karbondioksit verir.
b. Ördekler, küçük balıklarla; küçük balıklar ise zooplanktonlarla ya da alglerle (fitoplankton) beslenir.
c. Bu ekosistem, ördeklerin doğal olarak yaşayıp üreyebildiği yaşam alanlarıdır.
ç. Bu tatlı su ekosisteminde birden fazla tür yaşar. Bu türler, doğrudan etkileşim içerisindedir.

Den z kaplumbağası Koala Mers n balığı Geko

Deniz kaplumbağaları: Akdeniz, üç tür deniz kaplumbağasını bünyesinde barındırması bakımından
önemlidir: Yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas), iribaş deniz kaplumbağası (Caretta caretta) ve
4. Bir ekosistemde böceklerin hızla artmasından dolayı kimyasal maddelerle mücadele edilmiştir. An- deri sırtlı deniz kaplumbağası (Dermochelys coriacea). Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) ta-
cak ototrof canlılar da bu durumdan olumsuz etkilenmişlerdir. Ekosistemde bu ilaçlamadan sonra rafından “tehlikede”, “kritik tehlikede” ve “düşük riskli” olarak sınıflandırılan bu türler, iklim değişikliği
meydana gelen değişiklikler ilgili olarak, tarafından ciddi ölçüde tehdit ediliyorlar. Bu türlerin karşılaştığı temel sorunlar, beslenme ve yuvalama
1. Otçul canlıların birey sayısı ve çeşidi azalır. alanlarının tahrip olmasıdır. Üreme iki şekilde etkilenebiliyor. Birincisi, kaplumbağaların yumurta bı-
raktıkları kumun sıcaklığı yumurtadan çıkan yavruların cinsiyetini etkiliyor. Genellikle yuvanın daha
2. Oksijen üretimi azalır. altta kalan, daha serin kısmındaki yumurtalardan erkek yavrular çıkıyor. Sıcaklıkların artması, yumur-
3. İnorganik maddeden organik maddeye dönüşüm azalır. talardan sadece dişi yavruların çıkmasına ya da sıcaklık belli bir noktayı aştığında hiçbir yavrunun sağ
4. Karbondioksit tüketimi artar. kalmamasına sebep olabiliyor. İkincisi, iklim değişikliği deniz seviyelerinin yükselmesine, daha yüksek
yorumlarından hangileri yapılabilir? Gerekçeleriyle açıklayınız. deniz kabarmalarına ve daha aşırı hava olaylarına neden oluyor. Bu etkenler, zaten azalmakta ve hassas

olan kaplumbağa yuvalama alanlarının değişmesine veya zarar görmesine neden olmaktadır.
Koalalar (Phascolarctos): Avustralya’ya özgü otobur ve ağaçta yaşayan keseli memeli hayvanlardır.
Beslenmelerinin büyük kısmını okaliptus yaprakları oluşturur. Okaliptüs yaprakları yeterli miktarda su
içerdiğinden sıklıkla su içme ihtiyacı duymazlar. Günde yaklaşık yirmi saat uyurlar. Genellikle geceleri

5. Aşağıda verilen görselden faydalanarak ekositemin biyotik ve abiyotik faktörlerinin isimlerini yazı- aktiftirler. Koalaları avlayan doğal düşmanlar arasında dingo köpekleri ve büyük pitonlar yer alır. Baykuş
nız, canlıların nasıl beslendiğini belitiniz. ve atmaca gibi yırtıcı kuşlar yalnızca yavru koalalar için tehdit oluştururlar.
Koalaların sırt kürkünün rengi açık gri ile çikolata rengi arasında değişir. Sırt kısmındaki kıllar kalın ve
uzun, karın kısmındaki kıllar daha kısadır. Sırt ve karın bölgesindeki kılların uzunluğu mevsime bağlı
olarak değişir. Sırt kürkü keseli memeliler arasında en etkili ısı yalıtımına sahiptir. Sırt kürkleri, yüksek
rüzgâr hızına ve yağmurlara karşı dayanıklıdır. Karın kürkü ise Güneş'in yaydığı radyasyonu yansıtır.
Koalaların karşılaştığı insan kaynaklı tehditler, yaşam alanlarının yok olması ve parçalanmasıdır. Bu yok
olma ve parçalanmanın ana nedeni sahil kesimlerinde görülen kentleşme, diğer nedeni de iç bölgelerde
tarım alanı oluşturma amacıyla arazilerin ormansızlaştırılmasıdır. Yavaş hareket etmeleri ve okaliptüs
ağaçlarının kolay tutuşabilmesi nedeniyle koalalar, orman yangınlarına karşı savunmasızdırlar.
Mersin balıkları (Acipenseriformes): Mersin balıkları hem tatlı suda hem tatlı tuzlu karışık suda (ır-
mak deltaları) hem de denizde yaşarlar. Bazı türleri sadece tatlı suda yaşarlar. Göçebe hayatı sürdüren
türleri, gençliklerini tatlı suda geçirip sonradan denize göç ederler ve ergenleşince çiftleşmek için tekrar
tatlı suya dönerler. Birçok mersin balığı tatlı suda yumurta bırakır ve beslenme, büyüme, yumurtlama
ve kışlama amaçlarıyla farklı yaşam döngüsü habitatları arasında uzun mesafeli göçleri gerçekleştirirler.
Mersin balıkları çevresel tuzluluk ve ısı oranlarındaki değişimlere karşı duyarlıdırlar; bu değişimler bu
balıkların fizyolojik işlevlerini etkiler. Nehirlerdeki sıcaklıklar yükseldikçe ve aşırı sıcaklıkların görülme
sıklığı arttıkça popülasyonlarının kayıp verme riski artar.

84
Hazırlayan: Fadimenur VURAT