Page 86 - Biyoloji - 10 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 10 42

3.ÜNİTE > Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları Kazanım 10.3.1.1. Ekosistemin canlı ve cansız bileşenleri arasındaki ilişkiyi açıklar.
Genel Beceriler: Bilgi Okuryazarlığı Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi

Etkinlik İsmi DÖRT CANLI DÖRT ETKİLEŞİM 15 dk
Amaçları Ekosistemin canlı ve cansız bileşenleri arasındaki ilişkiyi açıklayabilmek. Bireysel

Yönerge Aşağıda bazı canlılar hakkında görseller ve bir metin verilmiştir. Metni okuyunuz ve metne yönelik
soruları cevaplandırınız.

Den z kaplumbağası Koala Mers n balığı Geko

Deniz kaplumbağaları: Akdeniz, üç tür deniz kaplumbağasını bünyesinde barındırması bakımından
önemlidir: Yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas), iribaş deniz kaplumbağası (Caretta caretta) ve
deri sırtlı deniz kaplumbağası (Dermochelys coriacea). Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) ta-
rafından “tehlikede”, “kritik tehlikede” ve “düşük riskli” olarak sınıflandırılan bu türler, iklim değişikliği
tarafından ciddi ölçüde tehdit ediliyorlar. Bu türlerin karşılaştığı temel sorunlar, beslenme ve yuvalama
alanlarının tahrip olmasıdır. Üreme iki şekilde etkilenebiliyor. Birincisi, kaplumbağaların yumurta bı-
raktıkları kumun sıcaklığı yumurtadan çıkan yavruların cinsiyetini etkiliyor. Genellikle yuvanın daha
altta kalan, daha serin kısmındaki yumurtalardan erkek yavrular çıkıyor. Sıcaklıkların artması, yumur-
talardan sadece dişi yavruların çıkmasına ya da sıcaklık belli bir noktayı aştığında hiçbir yavrunun sağ
kalmamasına sebep olabiliyor. İkincisi, iklim değişikliği deniz seviyelerinin yükselmesine, daha yüksek
deniz kabarmalarına ve daha aşırı hava olaylarına neden oluyor. Bu etkenler, zaten azalmakta ve hassas
olan kaplumbağa yuvalama alanlarının değişmesine veya zarar görmesine neden olmaktadır.
Koalalar (Phascolarctos): Avustralya’ya özgü otobur ve ağaçta yaşayan keseli memeli hayvanlardır.
Beslenmelerinin büyük kısmını okaliptus yaprakları oluşturur. Okaliptüs yaprakları yeterli miktarda su
içerdiğinden sıklıkla su içme ihtiyacı duymazlar. Günde yaklaşık yirmi saat uyurlar. Genellikle geceleri
aktiftirler. Koalaları avlayan doğal düşmanlar arasında dingo köpekleri ve büyük pitonlar yer alır. Baykuş
ve atmaca gibi yırtıcı kuşlar yalnızca yavru koalalar için tehdit oluştururlar.
Koalaların sırt kürkünün rengi açık gri ile çikolata rengi arasında değişir. Sırt kısmındaki kıllar kalın ve
uzun, karın kısmındaki kıllar daha kısadır. Sırt ve karın bölgesindeki kılların uzunluğu mevsime bağlı
olarak değişir. Sırt kürkü keseli memeliler arasında en etkili ısı yalıtımına sahiptir. Sırt kürkleri, yüksek
rüzgâr hızına ve yağmurlara karşı dayanıklıdır. Karın kürkü ise Güneş'in yaydığı radyasyonu yansıtır.
Koalaların karşılaştığı insan kaynaklı tehditler, yaşam alanlarının yok olması ve parçalanmasıdır. Bu yok
olma ve parçalanmanın ana nedeni sahil kesimlerinde görülen kentleşme, diğer nedeni de iç bölgelerde
tarım alanı oluşturma amacıyla arazilerin ormansızlaştırılmasıdır. Yavaş hareket etmeleri ve okaliptüs
ağaçlarının kolay tutuşabilmesi nedeniyle koalalar, orman yangınlarına karşı savunmasızdırlar.
Mersin balıkları (Acipenseriformes): Mersin balıkları hem tatlı suda hem tatlı tuzlu karışık suda (ır-
mak deltaları) hem de denizde yaşarlar. Bazı türleri sadece tatlı suda yaşarlar. Göçebe hayatı sürdüren
türleri, gençliklerini tatlı suda geçirip sonradan denize göç ederler ve ergenleşince çiftleşmek için tekrar
tatlı suya dönerler. Birçok mersin balığı tatlı suda yumurta bırakır ve beslenme, büyüme, yumurtlama
ve kışlama amaçlarıyla farklı yaşam döngüsü habitatları arasında uzun mesafeli göçleri gerçekleştirirler.
Mersin balıkları çevresel tuzluluk ve ısı oranlarındaki değişimlere karşı duyarlıdırlar; bu değişimler bu
balıkların fizyolojik işlevlerini etkiler. Nehirlerdeki sıcaklıklar yükseldikçe ve aşırı sıcaklıkların görülme
sıklığı arttıkça popülasyonlarının kayıp verme riski artar.

85