Page 150 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

FİZİK 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
2 Oltayı dibe batırmak için yoğunluğu sudan büyük olan bir Hidrofil teknelerin altındaki kanatlar uçak kanatlarıyla aynı
cisim kullanılmalıdır. Bunun için genellikle kurşun kullanı- şekle sahiptir. Kanadın üst tarafındaki yüzey alanı daha büyük
lır. Yemin yüzdürülmesi için de yoğunluğu sudan küçük olan olduğu için su bu bölümden daha hızlı akar ve Bernoulli İlkesi
mantar veya şamandıra kullanılır. gereği üst taraftaki basınç düşer. Tekne hızlandıkça kanatlara
etki eden kuvvet artar ve tekne yükselir. Gövde suyun dışına
3 Bazı balıklarda bulunan hava keseleri, balığın bulunduğu de- çıktığında suyun direnç kuvveti azalır ve tekne daha hızlı yol
rinlikte dengesini sağlayan, batmasını veya çıkmasını kolay- alır.
laştıran bir organdır. Kesenin içine gaz dolduğunda balığın
ortalama özkütlesi azalır ve suda yukarı çıkar. Kesedeki gazı Basınç düşer
boşalttığında ise ortalama özkütlesi artar ve balık suda batar.
Deniz araçlarında da bu yapıya benzer tanklar kullanılır.
4 Denizaltı, aslında suda batabilen bir gemidir. Safra tankları
denilen tanklara su aldığında ortalama yoğunluğu artar ve
batmaya başlar. Yoğunluğu suyun yoğunluğuna eşitlendiğinde
yatay olarak hareketine devam eder. Yüzeye çıkmak istediğin-
de ise pompalar yardımıyla safra tanklarındaki suyu boşaltır.
Ortalama yoğunluğu azalan denizaltı su yüzeyine çıkar. Bunun 2 Uçağın kanatlarına etki ederek yükselmesini sağlayan kuvvet
benzeri yapılar büyük yük gemilerinde de kullanılır. Geminin uçağın hızına bağlıdır. Uçak yavaşlayıp kanatların üzerinden
baş ve yan taraflarına yerleştirilen ve balast tankı adı verilen geçen havanın hızı azaldığında uçağın havada kalabilmesi için
yapılara uygun miktarlarda su alınarak geminin dengesi sağ- kanatların yüzey alanının büyümesi gerekir. Bu da flap ve slat
lanır. adı verilen kanatçıklar ile sağlanır. Uçak iniş için yavaşladıkça
bu kanatçıklar daha çok açılır.
5 Şamandıralar genellikle tuvalet rezervuarları, yakıt tankları, su
sebili gibi sıvı seviyesininin denge altında tutulması gereken 3 Bu teknikle çalışan tekne ve uçaklar yapılmıştır. Günümüzde
kaplarda kullanılır. Sıvı seviyesi yükseldikçe şamandıra da sı- bu etki teknelerde yakıt tüketimini azaltmak için kullanılır.
vıyla birlikte yükselir ve bağlı olduğu kol uygun seviyeye geldi- 4 Formula 1 araçlarının ön ve arkalarında kullanılan kanatçıklar,
ğinde sıvının aktığı musluğu tıkar. Böylece sıvı seviyesi kontrol uçak kanatlarına göre ters olarak yerleştirildiği için araçların
altında tutulur. yere uyguladığı kuvvet artar ve araçlar virajlara daha hızlı gi-
rebilir. DRS uygulaması açılınca kanatların yere uyguladığı
2. Yönerge kuvvet azalır. Böylece araç düzlüklerde daha fazla hızlanabilir.
1 Bermuda Şeytan Üçgeni ile ilgili bilimsel olan veya olmayan bir
çok senaryo türetilmiştir. Son yıllarda okyanus tabanının da 5 Parfüm şişelerinde veya böcek ilaçlama pompalarında Ber-
araştırılmasıyla akla en yatkın açıklama, okyanus tabanındaki noulli İlkesi kullanılır. İtilen hava dar bir aralıktan geçerken
hızlanır ve basıncı düşürür. Şişede bulunan sıvı, basıncın dü-
tebeşirimsi yapıların sıcak su akıntıları ile gaz hâline geçmesi
ve bu gazların yüzeye çıkmasıdır. O anda bölgeden geçmekte şük olduğu yere doğru hareket eder ve hava akımına kapılarak
olan bir gemi varsa ve bu gaz kütlesiyle aynı noktada buluşursa minik zerreler şeklinde etrafa yayılır.
gemiye etkiyen kaldırma kuvveti azalır ve gemi hızla batar. Bu
açıdan bakılınca bu açıklama mantıklı görünmektedir.
Çıkan gazın yoğunluğu havadan küçük olduğu için havada
da yükselmeye devam eder. Bir uçak havanın yoğunluğunun
azaldığı bu bölgeye girerse uçağın kanadının altından ve üs-
tünden geçen hava akımları bozulur. Bunun sonucu olarak
kanatlardaki kaldırma kuvveti azalır, uçak türbülansa girer ve
düşebilir. Bu açıdan bakıldığında uçakların düşmesini de bu
teori ile açıklayabiliriz.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
Bunun yanında bu bölge ani hava değişimleri ile de ünlüdür. Kitabı, sayfa 103.
Batma veya düşme sebepleri birçok faktörün birleşimi olabilir.
2 Bir teknenin güvenle yüzebilmesi için öncelikle teknenin ağır- Etkinlik No.: 28
lığı ile tekneye etki eden kaldırma kuvvetinin eşit olması ge- 1. Yönerge
rekir. Güvenle yüzebilmesi için teknenin ağırlık merkezinin
kaldır ma kuvvetinin uygulama noktasına göre daha aşağıda Kasada kullanılan düzenek ve sistemlerin işleyişi şekildeki gibidir:
olması gerekir. Bu yüzden sağdaki tekne gibi ağırlık merkezi
aşağıda olan tekne kullanılmalıdır. Salma adı verilen bu bölme
ekstra ağırlık içerir. Bazı teknelerde salma hareketli olabilir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
Kitabı, sayfa 103.
Etkinlik No.: 27
1 Uçak kanatlarının üst bölümü kavisli yapılır. Bu, kanadın üs-
tündeki yüzey alanının altındakinden daha büyük olmasını
sağlar. Uçak hareket ederken kanadın üstünden geçen hava
molekülleri altından geçenlere göre daha hızlı hareket eder.
Sonuç olarak Bernoulli İlkesi'ne göre kanatların üstündeki ba-
sınç düşer ve yukarı yönlü bir kuvvet oluşur. Uçakların havada
kalmasını bu kuvvet sağlar.

148