Page 148 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

FİZİK 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
Basınç ile yüzey Gemi X
Geniş tabanlı Daha yüksek bina alanı ters oran-
binalar elde etmek. tılıdır. Paraşütçü X

Basınç ile yüzey Su rezervlerinin X
Karda batmadan hesaplanması
Leken alanı ters oran-
yürümek.
tılıdır. Buhar kazanı X
Basınç, basınç Dalgıç X X
kuvveti ile doğru
Hidrolik kal- Ağır malzemelerin Denizaltı X X
dırıcı yerini değiştirmek. orantılıdır. Sıvılar
basıncı her doğ- Batık malzemelerin X
rultuda iletilir. yer tespiti
Bileşik kabın Dağcı X X
Artezyen Yer altı sularını yer sütunlarındaki
kuyuları üstüne taşımak. aynı cins sıvı eşit 2 Cevap öğrenciye göre değişiklik gösterebilir. Muhtemel cevap
yüksekliktedir. şöyledir:
Deniz seviyesin- Bazı cihazlar ve kullanılan malzemelerin üzerinde yapılacak
Tırmanış İç basıncı dış
sırasında mola basınç ile denge- den yukarılara çı- basınç ölçümü; cihazların üretimi, güvenliği ve verimliliği
kıldıkça açık hava
verme lemek. açısından önemlidir. Meteoroloji tahminlerinin yapılmasında
basıncı azalır. da basınç ölçüm aletleri kullanılmaktadır. Bu da hava, deniz
ve kara seyahatlerinde, yaşanılan bölgeden kaynaklı her türlü
2. Yönerge hava şartları için gerekli tedbirlerin alınabilmesini sağlar. Dal-
gıcın ya da dağcının oksijen tüpü dışından kullandıkları basınç
1 Cevap öğrenciye göre değişiklik gösterebilir. Muhtemel cevap ölçüm cihazı ne kadar derinde ya da ne kadar yüksekte olduk-
şöyledir: larını tespit etmek içindir.
Problem olabilecek durum deniz seviyesinde suyun 100 C’de Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
o
kaynaması ve yüksek yerlerde karların erimemesi olabilir. Kitabı, sayfa 71-91.
Problem olma nedeni ise İstanbul’da suyu kaynatmak için Ma-
latya’ya göre daha fazla enerji kullanılması ve maliyetin artma- Etkinlik No.: 22
sı olabilir. Malatya’da İstanbul’a göre ısınmak için daha fazla
enerji kullanılması ve maliyetin artması olabilir. 2. Yönerge
2 Cevap öğrenciye göre değişiklik gösterebilir. Muhtemel cevap 1 Borunun kesit alanı ile sıvı akış sürati arasında ters orantı var-
şöyledir: dır. Kesit alanı azaldıkça sıvı, borudan daha süratli geçmek-
tedir.
Bilgi: Bazı gazlar basınç uygulanarak sıvılaştırılabilir hatta ka-
tılaştırılabilir. 2 Musluk yerden yüksekte olduğu için bir potansiyel enerjiye sa-
hiptir. Musluk açılıp sıvı akışı sağlandığında su yer çekiminin
Örnek: Kuru buz, karbondioksit gazının yüksek basınç altında etkisi ile aşağıya doğru düşmeye başlar. Sahip olduğu potansi-
katılaştırılması ile elde edilir. Soğuk ortamda taşınması veya yel enerji kinetik enerjiye dönüşür ve su taneciklerinin hızı git-
saklanması gereken gıda ve tıbbi malzemeler için kullanılır. tikçe artar. Hızı artan su taneciklerinin basıncı azalacaktır. Bu
3 Saf su İstanbul’da 100 C’de kaynarken Erzurum’da daha düşük durumda açık hava basıncı, sıvı basıncından daha büyük hâle
o
sıcaklıkta kaynadığına göre Erzurum, deniz seviyesinden yük- geleceği için blok hâlinde akan suyu inceltir. Başka bir deyişle
sekte bir yerleşim yeridir. Bernouli İlkesi’ne göre akışkanın hızı ile kesit alanının çarpımı
sabittir. Bu durumda aşağıya akmakta olan su taneciklerinin
4 Cevap öğrenciye göre değişiklik gösterebilir. Muhtemel cevap hızı arttıkça kesit alanı azalır.
şöyledir:
3 Boru içerisinde sıvı akış sürati arttıkça sıvının boru çeperlerine
Düdüklü tencere kullanarak saf suyun daha yüksek sıcaklık- uyguladığı basınç azalır ve borudaki çatlaktan sızıntı olmaz.
larda kaynaması sağlanabilir. Pişirme sırasında oluşan buhar, Ancak sıvı akışı kesilince sıvı basıncı artarak borunun çe-
dışarı çıkamadığından tencerenin içindeki basıncın gittikçe perlerini sıvının boru çeperlerine uyguladığı basınç artar. Bu
artmasına sebep olur. Saf su kaynamadan önce, pişirilmek durumda çatlaktan sıvı sızıntısı gözlemlenir. Sonuç olarak sıvı
istenen besinlerin yüksek sıcaklığa ulaşması sağlanır. Bu da akış sürati ile sıvı basıncı arasında ters orantı vardır.
yiyeceklerin vitamin ve minerallerini kaybetmeden daha kısa
sürede pişirilmesini sağlar. 4 Damarların vücuttaki toplam kesit alanları arasında
3. Yönerge Kılcal damar > toplardamar > atardamar ilişkisi olduğuna göre
bu damarlardan geçen kanın akış süratleri arasında
1 Baro- Alti- Mano- Bati-
metre metre metre metre Atardamar > toplardamar > kılcal damar ilişkisi vardır. Bu
durumda kan, kılcal damarlardan yavaş geçeceği için basıncı
Tansiyon aleti X yüksektir. Yüksek basıncın etkisi ile kan, damar çeperlerini
zorlar ve kandaki maddeler çeperlerden geçerek doku sıvısına
Sondaj cihazları X girer.
Oksijen tüpü X Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
Kitabı, sayfa 92.
Uçak X X
Otomobil lastikleri- X
nin basınç ölçümü
146