Page 152 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

FİZİK 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
yarıya düşer ve 5 N olur. Cisim için denge şartı yeniden yazılır-
sa G = T + F eşitliğinden
k
10 N = T + 5 N ve buradan da T = 5 N sonucu çıkar. Böylece
ipte 5 N değerinde gerilme kuvveti oluşması sağlanmış olur.

2. Yönerge
Öğrencilerin verdiği cevaplara göre farklılık görülebilir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
Kitabı, sayfa 103.
Etkinlik No.: 30
2. Yönerge
1 Frekans dalga kaynağının bir saniyede ürettiği dalga sayısı,
periyot ise bir tam dalganın üretilmesi için geçen süredir. Bu
Günlük Hayatta: Sıvılar gibi gazlar da kaldırma kuvveti oluş- nedenle frekans artarsa periyot azalır.
turabilir. Sıcak hava balonlarının çalışmasında havanın kaldır- 2 Dalga boyu bir ortamda ilerleyen dalganın bir periyotluk sü-
ma kuvvetinden faydalanılmaktadır. rede aldığı mesafedir.
5 Bernoulli İlkesi’ne göre akışkanların hızının arttığı yerde ba- 3 İlerleme hızı ortama bağlıdır. Frekansın değişmesi, ortam
sıncı azalır. Hava, daralan boruda ilerlerken dar kesite geldi- değişmediği için dalgaların ilerleme hızını değiştirmez ancak
ğinde hızı daha da artar ve basıncı azalır. Alt tarafta kaptaki dalga boyunu değiştirir. Frekans arttığında dalga boyu azalır.
sıvıya açık hava basıncı etki etmektedir. Pascal Prensibi’ne göre
sıvılar üzerlerine uygulanan basıncı aynen iletir. 3. Yönerge
Açık hava basıncının etkisi altındaki sıvı, tüpün A ile gösteri- 1 Yayılma
len ucunda basıncın düşmesi nedeniyle hava akımı verilen bo- Frekans Genlik Hızı Dalga Boyu
runun içine doğru yükselir ve hava akımına karışarak B ucun-
dan çıkmaya başlar. Burada sıvıya hem vakumlama sağlanmış Azaltılırsa Değişmez Değişmez Artar
hem de sıvı küçük damlacıklar hâlinde püskürtülmüştür. Değişmez Arttırılırsa Değişmez Değişmez
Günlük Hayatta: Arabalardaki karbüratör sisteminde, kont- Değişmez Değişmez Arttırılırsa Artar
rollü ateşleme (bunzen beki vb.) sistemlerinde bu durumdan
faydalanılmaktadır. 2
Periyot Frekans Matematiksel
Model
Sembol T f T . f = 1
Birim s Hz, s -1
3 Matematiksel
Nicelik Sembol Birim
Model
İlerleme Hızı V m
s
Dalga Boyu l m V = l . f
6 Denizaltılar dalmak için alt taraftaki kapaklardan içlerine de-
-1 1
niz suyu alır. Bu sırada hava dolu bölmede üst kapaklardan dı- Frekans f Hz, s , ( )
s
şarıya hava çıkışı olur. Tank su ile doldukça ağırlaşan denizaltı
denizin dibine doğru dalar. İstenen derinlik, alınan su miktarı Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
ile ayarlanır. Şekildeki denizaltının su yüzeyine çıkması için Kitabı, sayfa 115-120.
üst kapaklara bağlı bölmeden basınçlı hava verilmeli ve baş-
langıçta dalmak için alınan su boşaltılmalıdır. Etkinlik No.: 31
Günlük Hayatta: Batıkları ve batıkların içindeki ağır cisimleri 1 Dalgaların ilerleme hızı ortama bağlıdır. K, L ve M dalgaları
su yüzüne çıkarmak için bu durumdan faydalanılabilir. aynı ortamda oluşturulduğu için ilerle me hızlarının büyüklük-
leri arasındaki ilişki
7 Tünelin birinci ucu diğerinden aşağıdadır. Buradan esen rüz-
garlar havanın içeri girmesini sağlar. İkinci uçta, tünelin üze- V = V = V olur.
K
L
M
rinden ve içeriden esen rüzgârın daha hızlı olması sebebiyle 2 Aynı özellikteki ardışık iki nokta arasındaki uzaklık dalga bo-
hava basıncı azalır. Bu nedenle daha büyük basınçlı olan birin- yunu verir. Dalgaların ardışık iki tepe noktası arasındaki uzak-
ci girişten, daha küçük basınçlı olan ikinci girişe doğru hava lıklar λ = 4 birim, λ = 4 birim ve λ = 2 birim olduğundan
K
M
L
akışı gerçekleşir. Bu akım yer altı şehrinin havalandırılmasını dalga boylarının büyüklükleri arasındaki ilişki
ve insanların yer altında yaşayabilmesini sağlar. Hayvanlar da
yuvalarında aynı sistemi kullanır. İnsanlar farklı yüzyıllarda bu λ = λ > λ olur.
K
M
L
bilgiyi kullanarak havalandırma için aynı tünelleri yapmışlar- 3 V = λ . f ifadesine göre frekans, dalga boyu ile ters orantılıdır.
dır. Dalgaların ilerleme hızlarının büyük lükleri aynı olduğundan
frekanslarının büyüklükleri arasındaki ilişki f > f = f olur.
M K L
150