Page 168 - Fizik - 10 | Beceri Temelli

FİZİK 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
Asal eksen: Küresel aynanın ortasından geçtiği varsayılan, 3 Çukur ayna aydınlatma için el feneri ve araba farında kullanıl-
merkez ve odak noktasının üzerinde bulunduğu doğru parça- mıştır. Amaç ışık kaynağından çukur aynaya gelen ışık ışınları
sına asal eksen denir. ile gece görüş alanını arttırmaktır.
Tepe noktası: Asal eksenin küresel aynanın merkezini kestiği 4 Megafon, stetoskop ve hoparlörde küresel yüzeyler ses dalgala-
noktaya tepe noktası denir ve T sembolüyle gösterilir. rının yayılmasında kullanılmıştır.
Odak noktası: Küresel aynaların yansıtıcı yüzeylerine, paralel 5 El feneri, araba farı, diş doktoru aynası, uydu, gözlükçü ayna-
ışınlar gönderildiğinde yüzeyden yansıyan ışınların veya uzan- sı, kişisel bakım aynası, dikiz aynası, kör nokta görüş aynası,
tılarının bir noktada kesiştiği görülür. Bu nokta, küresel ayna- güvenlik kontrol aynası elektromanyetik dalgalar için kullanıl-
ların odak noktasıdır ve F sembolüyle gösterilir. mıştır.
Merkez noktası: Ayna yüzeyini oluşturan kürenin merkezine 6 İkisi de çukur yüzeylere sahip olup elektromanyetik dalgalarla
merkez noktası denir. M sembolüyle gösterilir. ilgili kullanılmaktadır. Ancak el feneri elektromanyetik dalgayı
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders dağıtırken uydu toplamaktadır.
Kitabı, sayfa 208-215. 7 Diş doktoru aynası, gözlükçü aynası ve stetoskop sağlık alanın-
da kullanılan küresel yüzeylerdir.
Etkinlik No.: 66
8 Çukur ayna kullanılmasının amacı dişteki çürüklerin oldu-
1. Yönerge ğundan daha büyük görülebilmesidir. Tümsek aynada görüntü
Görüntünün Özel- her zaman cisimden daha küçük oluşur.
Cismin Yeri Görüntünün Yeri
likleri 9 Tümsek ayna kullanılmasının temel amacı geniş görüş alanına
Merkez noktası sahip olmasıdır. Çukur ayna kullanılması durumunda görüş
Merkez noktasının ile odak noktası Ters, gerçek, boyu alanı kısıtlanır ve trafikteki kaza riski artar.
dışında cisimden küçük
arasında Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders
Kitabı, sayfa 216-221.
Merkez nokta- Merkez nokta- Ters, gerçek, boyu
sında sında cismin boyuna eşit Etkinlik No.: 68
Merkez noktası Merkez noktasının Ters, gerçek, boyu 1 Işık, kırılma indisi küçük ortamdan kırılma indisi büyük or-
ile odak noktası dışında cismin boyundan tama geçtiği için normale yaklaşır. Gelme açısı arttırıldıkça
arasında büyük sapma açısı da artar.
Özellikleri hakkında 2 Açı değerleri öğrenci seçimine bırakılmıştır. Muhtemel cevap
Odak noktasında Sonsuzda
yorum yapılamaz. şöyledir:
Odak noktası Düz, sanal, boyu Gelme açısı 30° iken kırılma açısı yaklaşık olarak 22°, gelme
ile aynanın tepe Aynanın arkasında cismin boyundan açısı 45° iken kırılma açısı yaklaşık olarak 32° ve gelme açısı
noktası arasında büyük 60° iken kırılma açısı yaklaşık olarak 41° ölçülür.
2. Yönerge 3 Öğrenci seçimine bırakılan açı değerleri ile işlem yapılacaktır.
Muhtemel cevap şöyledir:
1 Cisim merkez noktasına doğru yaklaştığında görüntü de zıt
yönde büyüyerek merkez noktasına yaklaşmıştır. 30° için sapma açısı 8°, 45° için sapma açısı 13° ve 60° için sap-
ma açısı 19° bulunur.
2 Cisim merkez noktasından odak noktasına yaklaşırken görün-
tü de büyüyerek merkez noktasından uzaklaşmıştır. 4 Öğrenci seçimine bırakılan açı değerleri ile işlem yapılacaktır.
Muhtemel cevap şöyledir:
3 Cisim odak noktasından tepe noktasına yaklaşırken görüntü Sin 30 o 0,5
de küçülerek aynanın tepe noktasına yaklaşmıştır. = = 1,33
Sin 22 o 0,374
3. Yönerge Sin 45 o = 0,707
Sin 32 o 0,529 = 1,33
Görüntünün Görüntünün özel-
Cismin hareketi Sin 60 o 0,866
hareketi likleri = = 1,32
Sin 41 o 0,656
Görüntü hep sanal,
Görüntü odak Bulunan değerler yaklaşık olarak birbirine eşittir. Küçük fark-
Cisim tümsek noktasından tepe düz, cisimden küçük
aynaya yaklaştı- noktasına yakla- ve aynanın odak lılıklar ölçme hatalarından kaynaklanmaktadır. Hesaplanan
rılıyor. noktası ile tepe nok- değerler, simülasyondaki suyun kırılma indisi değerinin hava-
şıyor. nın kırılma indisi değerine oranı ile yaklaşık olarak aynı ola-
tası arasındadır.
caktır. Buna bağıl kırılma indisi denir.
Not: Konu ile ilgili bilgiler için bkz. MEB Ortaoğretim Fizik 10 Ders 5 Açı değerleri öğrenci seçimine bırakılmıştır. Muhtemel cevap
Kitabı, sayfa 216-221. şöyledir:
Etkinlik No.: 67 Gelme açısı 30° iken kırılma açısı yaklaşık olarak 19° ve sapma
1 Çukur ayna; el feneri, araba farı, diş doktoru aynası, gözlükçü açısı 11° olarak ölçülür.
aynası, kişisel bakım aynasında kullanılmıştır. Gelme açısı 45° iken kırılma açısı yaklaşık olarak 27° ve sapma
2 Görüntü oluşumu için çukur ayna; diş doktoru aynası, göz- açısı 18° olarak ölçülür.
lükçü aynası ve kişisel bakım aynasında kullanılmıştır. Amaç Gelme açısı 60° iken kırılma açısı yaklaşık olarak 35° ve sapma
cisimlerin görüntülerini daha büyük görünmesini sağlayarak açısı 25° olarak ölçülür.
ayrıntıları görebilmektir.
Belirlenen açılar için gelme açısının sinüs değeri, kırılma açısı-
nın sinüs değerine oranlandığında
166