Page 178 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

83 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

“– Ben sana bir lâkırdı söyleyim mi hekim bey, beni bu hale koyan hastalık değildir, açlıktır. Açlıktan
imanım gevredi. Ama şu yemeği yersem ölecekmişim, varayım öleyim. (Aç gezmektense tok ölmek
yeğdir) anladın mı iki gözüm, çek bakayım arabanı!” deyip önüne konan yemeğe kaşık atmaya baş-
layıverdi.
Şevket RADO, Ahmet Mithat Efendi

1. Şinasi, bin beş yüz kadar atasözünü Durub-u Emsal-i Osmaniye adlı eserinde derlemiştir. Ahmet
Mithat Efendi, okuduğunuz metinde olduğu gibi bu atasözlerinden bazılarını, sanatçının millet
için yaptığı hizmetlere bir teşekkür amacıyla hikâyeleştirmiştir.

a) Atasözlerinin halkın yaşam felsefesini yansıtma biçimlerinden biri olduğu düşünüldüğünde
sizce Ahmet Mithat’ın bu hikâyeyi yazma nedenleri neler olabilir?

b) Şinasi gibi değerli sanatçıları toplumsal hafızada taze tutmak için sizce nasıl çalışmalar yapılabilir?

2. Tanzimat Dönemi sanatçılarında Batılı ölçütlerde ve eskisinden daha ulusal bir Türk edebiyatı mey-
dana getirmek; özgürlük, adalet gibi kavramları işlemek; şiiri, edebiyatı halk arasında yaygınlaş-
tırmak genel bir amaç olarak görülmektedir. Bunu yaparken halka halk diliyle yazmaları, konuşma
dilini kullanmaları, toplumu aydınlatmak için sanatı bir araç olarak görmeleri edebiyata bakış açı-
larındaki ortak noktalar olarak ifade edilebilir. Bu anlayışı eserlerinde yansıtmaya çalışan Şinasi
(Müntahabat-ı Eş’ar, Şair Evlenmesi...), Ziya Paşa (Eş’ar-ı Ziya, Rüya, Zafername, Terkib-i Bend...),
Namık Kemal (Cezmi, İntibah, Vatan yahut Silistre, Zavallı Çocuk...), Ahmet Vefik Paşa (Şecere-i
Türkî, Lehçe-i Osmanî...), Şemsettin Sami (Kaamus-ı Türkî, Taaşşuk-ı Talât ve Fıtnat...) dönemin
farklı türlerde eserler vermiş diğer tanınmış sanatçılarından bazılarıdır.

a) Dönemin yukarıda bahsedilen özelliklerinden hangilerinin okuduğunuz metne yansıdığını söy-
leyebilirsiniz?

b) Yeni bir anlayışı kabul ettirme yolunda adımlar atılırken bu sanatçılar sizce ne gibi güçlüklerle
karşılaşmış olabilirler?

176
Hazırlayan: Sabiha ÇUHADAR