Page 362 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

175 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

Kelime Dağarcığı:
zaptiye: Osmanlı Devleti'nde toplum güvenliğini sağlamakla görevli askerî polis kuruluşu. zemberek: Kapılara takılan yaylı
kapama düzeneği. lohusa (loğusa):Yeni doğum yapmış kadın.

1.
Anlatmaya dayalı ilk ürünler olan destanları masal, efsane, menkıbe, halk hikâyesi gibi türler
takip eder. Bu bakımdan modern romanın başlangıcını destana kadar götürmek mümkün-
dür. Roman, Türk edebiyatına yeni bir tür olarak Tanzimat Dönemi’nde çeviri eserlerle girer.
Sonrasında telif eserler oluşmaya başlar. Ahmet Mithat Efendi, masallarla destanlardan, hikâ-
yelerle romanlara geçişte değerli çalışmalar yapmıştır. O; romanın yapı, teknik özellikleri gibi
içeriği üzerinde de durmuş, bazı konuları Türk edebiyatında ilk defa ele alan sanatçı olmuştur.
Bu yönleriyle Ahmet Mithat’ın bir yol açıcı olduğu söylenebilir.
Okuduğunuz metni ve yukarıda verilen bilgiyi göz önünde bulundurduğunuzda Ahmet Mithat’ın
“yol açıcı” olmasının eserlerinde oluşturabileceği olumlu ve olumsuz durumlar sizce neler olabilir?

2.
Roman edebî bir tür olmasına karşın Ahmet Mithat Efendi’nin romanlarının çoğunlukla sanat
endişesinden uzak, üslup kaygısı taşımayan, halkı bilgilendirmek ve eğitmek amacıyla yazılmış
eserler olması dikkat çekici bir durumdur.

a) Batılı anlamda düşünüş tarzının yeni yeni oluşmaya başladığı bir dönemi ve bu dönemde ortaya
çıkan roman gibi edebî türlere yabancı olan toplumun geleneksel yapısını göz önünde bulundu-
ğunuzda Ahmet Mithat’ın sanat anlayışının temel dayanağı için neler söyleyebilirsiniz?

b) Metinde yazarın okur ile metin arasına girdiği yerlerden ikisinin altını çiziniz. Bu tür ifadelerin
okuduğunuz bir metinde bulunması ile ilgili tercihlerinizi belirtiniz.

360
Hazırlayan: Sabiha ÇUHADAR