Page 98 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

45 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

a) Türklerin İslamiyet’i kabul etmesiyle birlikte Arap ve Fars edebiyatlarından etkilenmesi bu ede-
biyatlara özgü edebî türlerin Türk edebiyatında kullanılmasına sebep olmuştur. Aynı zamanda
Türkçe de Arapça ve Farsçadan etkilenmiştir. Bu etkilerin sonucu olarak anlatmaya dayalı bir
edebî tür olan; aşk, kahramanlık, din-tasavvuf, ahlak-öğreticilik konularını ele alan; ahenk
unsurlarını barındıran mesnevi Türk edebiyatında çok tercih edilmiştir.

b) İslamiyet öncesinde olağanüstü kişi ve olaylar anlatmaya dayalı metin türlerinden destan ile
dile getirilmiştir. Destanlar Türklerin atlı göçebe yaşamına ve savaşçılık özelliklerine ilişkin izler
barındırır. Türklerin bu dönemde göçebe yaşam sürmesi Türkçenin yabancı etkilerden uzak
kalmasını sağlamıştır.

c) Osmanlı Devleti’nin Batı ile çeşitli ilişkiler kurmasının ardından dönemin aydınlarının Batı
ülkelerine gitmesi ve Batı edebiyatını yakından tanımaya başlaması, yaşanmış veya yaşanması
mümkün olayların anlatıldığı bir düzyazı türü olan modern hikâyenin Türk edebiyatına girme-
sini sağlamıştır. Aynı zamanda bu dönemde Türkçeye Batı dillerinden sözcüklerin de girdiği
görülür.

1. Okuduğunuz metinlerde anlatılanların, metinlerin yapısı ve söz varlığının çağrıştırdıklarından hare-
ketle yukarıda verilen paragraflardan hangisinin hangi metne ait bir açıklama içerdiğini bulunuz.

2. Siz bir yazar olsaydınız ve tarihî bir gerçeklikten yola çıkarak bir olay metni oluştursaydınız okuru
etkilemek amacıyla yukarıda bahsi geçen anlatmaya dayalı türlerden hangisini seçerdiniz? Niçin?

3. Edebî türler, geçmişten günümüze veya toplumlar arasında değişiklik göstermesine rağmen olağa-
nüstü kişi ve olaylara yer veren türlere ihtiyaç hiç ortadan kalkmamıştır. Günümüzde özellikle genç-
ler arasında düş ürünü anlatılar büyük ilgi görmektedir. Bunun sebeplerinin neler olduğunu düşünü-
yorsunuz? Siz de düş ürünü ögeleri içeren, beğendiğiniz roman, film veya çizgi film örneği veriniz.

96
Hazırlayan: Gülendam KARACA ÇETİN