Page 155 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

72 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

4. Yukarıda verilen alveole ait görseli inceleyiniz. Alveol ile kılcal arasında meydana gelen gaz değişimi
sırasında kanda alyuvar, hemoglobin miktarı ve akciğer hacminde meydana gelebilecek değişimleri
grafikler üzerinde gösteriniz. Yönerge Aşağıda verilen metin ve tabloyu dikkatle okuyup inceleyiniz. Yöneltilen soruları bu metin ve tablo-

dan yararlanarak cevaplayınız.
Alyuvar m ktarı Serbest hemoglob n m ktarı Akc ğer hacm Egzersiz fizyologları, iyi düzenlenmiş antrenman programlarının atletlerin performanslarını hayli

artırdığını yıllar öncesinden bilmektedirler. Atletlerde düşük rakımda (deniz seviyesinde) antren-

sindeki farklılıklara göre yarışmalarda çoğunlukla koşulan mesafeye göre sporcuların zamanları-
A B A B A B man yapıp sonra yükseklerde rekabete girmenin zor olduğunu gözlemlemişlerdir. Zorluk derece-
na ayarlama yapılmaktadır. Örneğin ABD’nin en yüksek rakıma sahip eyaleti olma özelliği taşıyan
Colorado’nun Boulder şehrinde düzenlenen (denizden yüksekliği yaklaşık 1.600 m) 10 km’lik bir
5. Alveollerin etrafında niçin yoğun kılcal kan damarı vardır? Gerekçenizle açıklayınız.
yarışta, deniz seviyesindeki aynı yarışa oranla 1 dakikalık bir ayarlama yapılmaktadır.
(Kaynak: Champbell, Temel Biyoloji, Fizyoloji İlaveli 5. Baskı, Sayfa 504. Düzenlenmiştir.)

Atmosfer, Alveol Havası ve Alveol Kılcalında Gazların Basınçları (mmHg)
GAZLAR ATMOSFER HAVASI ALVEOL HAVASI ALVEOL KILCALINDA
O 2 159 104 40

2. Yönerge Aşağıda verilen metni okuyarak soruları yanıtlayınız. CO 2 0.3 40 46
N 2 597 569 571
Akciğerlerin alveollerinde gaz değişiminden sonra akciğer atar damarlarındaki oksijen ve karbondioksit H O 3.7 47 47
2
oranıyla vücuda giden atar damarlardaki oran yaklaşık aynıdır. Bu değerler PO =100 mmHg ve PCO =40 TOPLAM 760 mmHg 760 mmHg 704 mmHg
2
2
mmHg’dir. Bu değerler atardamarlarda toplardamarlara göre daha sabittir. Kandaki gaz oranları akciğer
fonksiyonunu yansıttığı için önemlidir. Kan gazlarının toplardamarlarda ölçümleri önemsizdir. Çünkü
bu değerler değişkendir. Örneğin toplardamarda PO egzersizden sonra oldukça düşük ve PCO çok
2
2
daha yüksektir. Oysa atardamarlarda bu değerler, dinlenmeden ya da basit egzersizden fazla etkilenmez. 1. Tabloda verilen değerlerde alveol havası ile alveol kılcalı arasında gaz miktarları açısından bir fark görül-
Emre rahatsızlanarak hastaneye getirildiğinde yapılan kan tahlilleri sonucuna göre atardamarlarda PCO 2 mektedir. Bu farkın önemini alveollerde gaz alışverişi açısından açıklayınız.
değerinin yüksek olduğu tespit edildi. Hastanede tedavi edilip ölçümleri normale döndükten sonra evine
gönderildi.

6. Sizce Emre’nin atardamarlarında PCO indeki yükselmeye neden olan faktörler neler olabilir?
2

7. Bu ölçüm daha sonra nasıl normale dönmüş olabilir? Ölçüm normale dönmeseydi ne gibi tehlikesi 2. Yükseklere çıkıldıkça atmosfer havasında nasıl bir değişim olur? Bu değişimin solunumumuzu nasıl et-
olabilirdi? kilediğini açıklayınız.

152
Hazırlayan: Hülya TOKGÖZ