Page 157 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

73 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

3. Yüksek rakımlı yerlerde deniz seviyesine göre koşmak neden daha zordur?

1. Yönerge Aşağıda verilen metinden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Hücrelerimizin ihtiyacı olan oksijeni dış ortamdan alması için solunum sistemine ihtiyacı vardır. Solu-
num sistemimiz, aynı zamanda hücrelerimizin üretmiş olduğu metabolik atık olan karbondioksiti de
4. Bir sporcu yüksek rakımlı yerde uzun süre kalıp antrenmanlarını bu seviyede yaparsa deniz seviyesinde dışarı atar. Solunum gazları adı verilen bu gazlar, dolaşım sistemi sayesinde taşınır. Bu taşınmada temel
antrenman yapan sporcuyla yaptığı yarışta ona göre daha rahat koştuğu ve nefes alıp verdiği görülür. Bu olarak kandaki O ve CO in kısmi basıncı rol oynar. Aşağıda kandaki O ve CO in kısmi basınçlarının
2
2
durumu nasıl açıklarsınız? dolaşım sisteminin farklı bölgelerindeki durumları verilmiştir. 2 2
Alınan nefes Ver len nefes
180
Kısm Basınç (mm) 120
160
140
100
80
40
5. Finlandiyalı Olimpiyat altın madalya sahibi kros kayak sporcusu olan Eero Antero Mäntyranta (20 Ka- 60
20
sım 1937 - 29 Aralık 2013), normal insanlardan daha fazla alyuvar üretebilen bir mutasyona sahiptir. 0
Bu sporcu ile yüksek rakımlı yerde yaşayıp antrenman yapan sporcuyu solunum sistemi bakımından A Bölges B Bölges C Bölges D Bölges E Bölges
karşılaştırınız. Po 2 Pco 2

1. Verilen grafik incelendiğinde hangi bölgelerden geçen kanda O nin kısmi basıncında azalma olma-
2
sını beklersiniz? Belirlemiş olduğunuz bölgeler vücudun hangi bölgeleri olabilir? Kısaca açıklayınız.

6. Glob n Hem Bir hemoglobin molekülünde 4 tane hem molekülü, her bir hem 2. Amfizem hastalığı uzun süre sigara içilmesi, hava kirliliği olan ortamlarda çalışma ve aşırı tozlu
molekülünün merkezinde de bir tane demir atomu bulunur. Bir ortamlarda bulunma gibi nedenlerle solunum sisteminin işlevinin bozulması ve enfeksiyonların
demir atomu, bir oksijen molekülünü bağlayarak oksijenin taşın- meydana gelmesi ile oluşur. Bu hastalıkta, alveoller esnekliğini kaybeder. Nefes alıp verme zorlaşır,
masını sağlar. Bir alyuvar hücresinde ise yaklaşık 280 milyon he- şiddetli nefes darlıkları görülür.
moglobin bulunur.

Dem r Oks jen molekülü

a) Alyuvarlarımızdaki hemoglobin molekülüne sahip olmasaydık ve oksijeni sadece kan
plazmamızda taşısaydık yaşamak için nasıl bir adaptasyonumuzun olması gerekirdi? 3. Maske takmanın zorunlu olduğu şu günlerde uzmanlardan uyarı geldi: “Maskeyi sürekli
ve uzun sürelerle takınca vücudumuzdaki karbondioksit oranı artıyor. Çünkü karbon-
dioksidi dışarı verme, oksijeni ise alma oranımız düşüyor. Karbondioksit oranının art-
ması, akciğer ve kalbi yorabilir. Bu nedenle maske nemlenince mutlaka değiştirilmelidir.”
Uzmanların uyarıları dikkate alındığında verilen grafikte hangi bölgelerde değişim
b) Alyuvarlarımızın oksijen taşıma kapasitesini artıran başka hangi özellikler vardır? olması beklenir?

154
Hazırlayan: Ufuk SAHRANÇ