Page 190 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 90

1. ÜNİTE > İnsan Fizyolojisi Kazanım 11.1.6.2. Homeostasinin sağlanmasında böbreklerin rolünü belirtir.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Tahmin Etme Becerisi

Etkinlik İsmi BÖBREKTE HAYAT VAR 40 dk.
Amacı Homeostazinin sağlanmasında böbreğin rolünü deney verileri üzerinden analiz edebilme. Bireysel

1. Yönerge Aşağıda verilen metni okuyarak soruları cevaplayınız.
ADH, distal tüp ve toplama kanalındaki su kanallarının açılmasını sağlayarak suyun geri emilimine
katkıda bulunur. Diabetes insipitus (şekersiz şeker hastalığı), ADH yeterince salgılanmadığında veya
hormonun nefron reseptörleri tarafından algılanmaması durumunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Şe-
ker hastalığı ile ilgisi olmamasına rağmen belirtileri şeker hastalığına benzediği için bu ad verilmiştir. Bu
hastalığa sahip olanlar, tıpkı şeker hastaları gibi çok su içerler ve çok idrara çıkarlar.
Bernard van Oost ve arkadaşları, diabetes insipidus belirtileri gösteren fakat ADH hormonunu tanıyan
reseptör geni normal olan bir hasta üzerinde araştırma yapmak için hastanın DNA dizisine bakmışlar-
dır. Yapılan analiz sonucunda hücrenin içine su alınmasını sağlayan aquaporin-2 geninde iki mutant
alel tespit etmişlerdir. Bu mutasyonların su kanalı oluşumunu etkileyip etkilemediğini saptamak için
mutasyona uğramamış geni ve 2 tane mutasyonlu geni hücrelere aktararak hücrelerin aquaporin protei-
nini üretmesini sağlamışlardır. Mutasyonlu genlerin hücre zarında su kanalları oluşturma kapasitelerini
belirleyebilmek için hücreleri 200 mOsm’den (osmotik yoğunluk/çok yoğun bir ortam) 10 mOsm’lik bir
çözeltiye (az yoğun ortam) aktarmışlar ve hücredeki şişmeyi ışık mikroskobu ile gözlemleyerek hücrele-
rin suya geçirgenliğini ölçmüşlerdir.
Bulgular
1. Aşama 2. Aşama 3. Aşama 4. Aşama
İnsan Aquapor n mRNA mRNA’yı 10 mOsm çözelt ye
genler n n 2 mutant sentezle hücrelere aktar ve sonuçları Geçirgenlik
ve 1 normal kopyası enjekte et gözlemle Enjekte edilmiş mRNA μm/ sn
olu turulur.
Organ zatör Normal aquaporin geni 196
Aquapor n Mutant 1
gen Mutant 1 17
Organ zatör Aquapor n prote nler Mutant 2 18
Aquapor n Mutant 2
gen Kontrol 20

Organ zatör Sonuç: İki mutasyon da su kanalı oluşumu-
Aquapor n Normal nu etkisiz kıldığı için bireyin rahatsızlığı bu
gen hücre
mutasyonlar sebebi ile oluşmuş olabilir.
H O
2
(Kontrol)
1. ADH hormonunun miktarı ve bu hormonu algılayan reseptörlerin normal olduğu hastada neden
diabetes insipidus belirtileri ortaya çıkmıştır?

2. Araştırmacılar bu deneyi değerlendirirken hangi bulguya dayanarak sonuca varmışlardır?

3. Kontrol grubunda su kanalı oluşmamasına rağmen hücreye en az mutantlardaki kadar su geçişi
olmuştur. Bunun sebebi ne olabilir?

187