Page 189 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

89 BİYOLOJİ 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Deniz suyunun tuz oranı yaklaşık olarak %3’tür. Kanımızın tuz oranı ise %1’dir.Böbrekler %2 tuz
içeren çözeltiyi çok zor da olsa dışarı atabilir. Yüzme öğrenmeye çalışan Ayça denizde o kadar su
yutmuştur ki bir süre sonra fenalaştığı görülür. Bu durumun sebebinin ne olabileceğini açıklayınız.

1. Yönerge Aşağıda verilen metni okuyarak soruları cevaplayınız.
ADH, distal tüp ve toplama kanalındaki su kanallarının açılmasını sağlayarak suyun geri emilimine
katkıda bulunur. Diabetes insipitus (şekersiz şeker hastalığı), ADH yeterince salgılanmadığında veya
hormonun nefron reseptörleri tarafından algılanmaması durumunda ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Şe-
ker hastalığı ile ilgisi olmamasına rağmen belirtileri şeker hastalığına benzediği için bu ad verilmiştir. Bu
hastalığa sahip olanlar, tıpkı şeker hastaları gibi çok su içerler ve çok idrara çıkarlar.
3. Böbreklerdeki kanın temizlenmesi sonrası atıkları içeren idrar, bir depo görevi gören idrar torba- Bernard van Oost ve arkadaşları, diabetes insipidus belirtileri gösteren fakat ADH hormonunu tanıyan
sında toplanır. İdrar torbası iltihabı “sistit” olarak adlandırılır. Sistit hastasına yoğun antibiyotik reseptör geni normal olan bir hasta üzerinde araştırma yapmak için hastanın DNA dizisine bakmışlar-
tedavisi başlatacak olan Doktor Hilal Hanım, aynı zamanda hastanın çok su içmesi gerektiğini dır. Yapılan analiz sonucunda hücrenin içine su alınmasını sağlayan aquaporin-2 geninde iki mutant
söyler. Bu hastalığın tedavisinde yoğun antibiyotik verilmesinin ve bol su içilmesinin sebebi nedir? alel tespit etmişlerdir. Bu mutasyonların su kanalı oluşumunu etkileyip etkilemediğini saptamak için
Kısaca açıklayınız. mutasyona uğramamış geni ve 2 tane mutasyonlu geni hücrelere aktararak hücrelerin aquaporin protei-
nini üretmesini sağlamışlardır. Mutasyonlu genlerin hücre zarında su kanalları oluşturma kapasitelerini
belirleyebilmek için hücreleri 200 mOsm’den (osmotik yoğunluk/çok yoğun bir ortam) 10 mOsm’lik bir
çözeltiye (az yoğun ortam) aktarmışlar ve hücredeki şişmeyi ışık mikroskobu ile gözlemleyerek hücrele-
rin suya geçirgenliğini ölçmüşlerdir.
Bulgular
1. Aşama 2. Aşama 3. Aşama 4. Aşama
İnsan Aquapor n mRNA mRNA’yı 10 mOsm çözelt ye
genler n n 2 mutant sentezle hücrelere aktar ve sonuçları Geçirgenlik
ve 1 normal kopyası enjekte et gözlemle Enjekte edilmiş mRNA μm/ sn
olu turulur.
4. Böbrek akciğerlerle beraber kan pH’sini 7,3-7,4 arasında sabit tutar. Kan pH’sini dengelemede böb-
reğin önemini açıklamaya çalışan araştırmacı, bir kişiye bikarbonat çözeltisi verir. Araştırmacı bu Organ zatör Mutant 1 Normal aquaporin geni 196
Aquapor n
kişide ne gibi bir değişim görürse böbreğin kan pH’sini sabitlemekte görevli olduğunu kanıtlar? gen Mutant 1 17
Organ zatör Aquapor n prote nler Mutant 2 18
Aquapor n Mutant 2
gen Kontrol 20

Organ zatör Sonuç: İki mutasyon da su kanalı oluşumu-
Aquapor n Normal nu etkisiz kıldığı için bireyin rahatsızlığı bu
gen hücre
mutasyonlar sebebi ile oluşmuş olabilir.
H O
2
(Kontrol)
1. ADH hormonunun miktarı ve bu hormonu algılayan reseptörlerin normal olduğu hastada neden
diabetes insipidus belirtileri ortaya çıkmıştır?
5. 30 Ekim 2020 Cuma günü saat 14.51’de Ege Denizi’nde bir deprem meydana gelir. Depremde 17
bina yıkılır. AFAD tarafından enkazdan çıkarılan vatandaşların pek çoğunda genellikle böbrek
fonksiyonlarıyla ilgili sorunlar, Crush sendromu görüldüğü ifade edilir. Crush sendromu ezilme
biçiminde yaralanma, uzun süreli sıkışma ve hareketsizlik sonucunda ortaya çıkar. Bu sendromda
ödem, şok, böbrek yetmezliği, kalp ve solunum yetmezliği gibi sonuçlar oluşabilir. Uzun süre enkaz 2. Araştırmacılar bu deneyi değerlendirirken hangi bulguya dayanarak sonuca varmışlardır?
altında kalan hastalara ilk yapılacak müdahalenin ne olması gerektiğini açıklayınız.

3. Kontrol grubunda su kanalı oluşmamasına rağmen hücreye en az mutantlardaki kadar su geçişi
olmuştur. Bunun sebebi ne olabilir?

186
Hazırlayan: Selma KAYA