Page 232 - Biyoloji 11 - Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü BİYOLOJİ 11 111

2. ÜNİTE > Komünite ve Popülasyon Ekolojisi Kazanım 11.2.1.2. Komünitede tür içi ve türler arasındaki rekabeti örneklerle açıklar.
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi Alan Becerileri: Çıkarım Yapma Becerisi, Tahmin Etme Becerisi

Etkinlik İsmi KOMÜNİTELERDE TÜRLER ARASI İLİŞKİLER 30 dk.
Amacı Komünitede türler arası rekabet ve av - avcı ilişkisini açıklayabilme. Bireysel

1. Yönerge Aşağıda verilen metin ve görselden yararlanarak soruları cevaplayınız.

Çoğu organizma için rekabet günlük yaşamın bir
parçasıdır. Tohum yiyen kuşlar, tohum için birbirle- YÜKSEK GELGİT
riyle rekabet ederken ağaçların gölge yapıp gölgede Chthamlus’un
rekabet
kalan bitkilerin yetişmesini engellemeleri de bitki- varlığında
lerde rekabetin bir örneğidir. n alanı
Rekabet, farklı bireylerin veya popülasyonların aynı Chthamlus’un Chthamalus stellatus
sınırlı kaynağı kullanmaya çalıştığı bir ilişkidir. Kay- rekabet
naklara daha az erişimi olan her birey, rekabetten yokluğunda Balanus balano des
n alanı
zarar görür. Rekabet hem tür içinde hem de türler
arasında gerçekleşebilir.
Her bir türün çevresindeki biyotik ve abiyotik kay-
nakların toplam kullanımına ekolojik niş denir. DÜŞÜK GELGİT
Örneğin serçenin ekolojik nişi; yuva bölgesi, yuva
yaparken kullandığı malzemeler, yediği böcekler, yaşadığı bölgedeki iklim özellikleri, yağış, nem gibi
yaşamasını sağlayan şeyleri kapsar. Ekologlar, aynı nişte yer alan farklı iki türden birini ortamdan uzak-
laştırdıklarında ortamda kalan bireylerin üreme hızlarının daha yüksek olduğunu gözlemlemişlerdir.
Eğer iki türün ekolojik nişi aynı ise bu iki türün komünitede sürekli bir arada olması mümkün olmaz.
Benzer nişlere sahip iki tür aynı ekosistemde yan yana bulunduğunda türlerden biri diğerinden daha ba-
şarılıdır. Ortama daha iyi adapte olan türler, nişin daha fazlasını kullanabilirler. Türler arasındaki rekabeti
azaltmanın bir yolu, nişin zamana veya mekâna bölünmesidir. Niş kısıtlaması, her türün kullanabilecek-
lerinden daha az niş kullandığı zamana denir. Bir habitat içinde aynı kaynakları kullanan birbiriyle ilişkili
türlerde niş kıstlaması görülür. Örneğin iki benzer tür, kayalık sahil şeritlerinin gelgit bölgesinde alan
için rekabet etmektedir. Türlerden biri Chthamalus stellatus, diğeri ise Balanus balanoides’tir. Bu canlılar
denizeldir. Denizlerdeki gelgit hareketlerinin bulunduğu bölgelerde yaşarlar. Gelgit hareketleri sırasında
bazen kurumaya ya da tatlı suya maruz kalabilirler. C. Stellatus alan için rekabet ettiği B. balanoides ile
birlikteyken yüzeydedir ancak B. balanoides ortamdan uzaklaştırılınca daha derin seviyelerde de bulunur.

1. Chthamalus’un nişi niçin değişmiştir?

2. Chthamalus ve Balanus arasındaki rekabet ilişkisi, kuşların besin için rekabetiyle benzeşmekte midir?
Gerekçesiyle açıklayınız.

3. Aynı türün bireyleri arasında rekabetin olması durumunda popülasyonun büyüme grafiğinin üssel
büyüme (J tipi büyüme eğrisi) şeklinde olup olamayacağını gerekçeleriyle açıklayınız.

229