Page 40 - FELSEFE 11 BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI

15 FELSEFE 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

da açıklar. 8–15. yüzyıllar arası Skolâstik felsefe olarak be-
lirlenir. O, sorunları ele alış tarzıyla kendinden önceki Pat-
"Anlamak ristik dönem ile kendinden sonraki Rönesans ve Aydın-
için lanma arasında tam bir yöntemsel farklılık ve geçişi ifade
inanıyorum." eder. Skolâstik yöntemde, vahye karşı akılla ileri sürülen
Augustinus itirazları karşılayabilmek hedeflenir. Salt tanımsal, man-
tıksal açıklamalardan yola çıkarak, varlık alanına ilişkin
sonuçlara varmak yine bu dönemin özelliklerinden biridir.
Orta Çağ filozofları bireysel yanlarını, özgür düşünüş bi-
Görsel 2.7: Augustinus çimlerini apaçık biçimde ortaya koyarlar. Ancak hepsinin
tek bir ortak yanı vardır; dış dünyayı düşünme konusu
yapmamak.
Bazı felsefe tarihçilerine göre Orta çağ, Skolastik felsefe,
bir bakıma ‘’tümeller tartışması’’ndan başka bir şeyi gün-
"Anlamak demine almamıştır. Bir bölümüne göre de en temel sorun
için ‘’Tanrı kanıtlamaları’’, varlığı temellendirme sorunudur.
inanıyorum." Ancak bu her iki sorun da felsefenin gündeminde her
Anselmus zaman var olan sorunlardır. Örneğin modern dönem dü-
şünürleri de genel kavramları ve tümellerin yapısını konu
edinmiştir. Bu dönemin felsefesi bilimsel yaşamla, sanatla,
siyasetle, yine bu dönemin siyasal ve toplumsal yaşamıyla
da ilgilidir.
Görsel 2.8: Anselmus
Orta Çağ Hristiyan felsefesi Antik felsefeden özellikle Pla-
ton’un (idealar, görüngüler evreni) ikiciliği, Aristoteles’in
hem varlığın ilk hareket ettiricisi, hem de tüm var olan-
ların kendisine doğru yükselmek istedikleri Tanrı anla-
“İnanayım yışı ile Stoacılığın tektanrıcılığından yararlanmıştır. Din-
sel-dogmacı bir felsefedir. Amacı aklın yardımıyla inanç
diye konularını kavranılır yapmak, bunları kanıtlamaktır. Buna
biliyorum.” göre ‘’Anlayayım diye inanıyorum.’’ görüşü hem çıkış hem
Aquinolu de varış noktasıdır. Din ile felsefeyi birleştirmek, uzlaştır-
Thomas mak için işe başlamış sonunda ise tam tersi olmuş, din ile
felsefe birbirlerinden kesin olarak ayrılmışlardır. Felsefeye
karşı alınan bu tutumdan dolayı bu dönemde felsefenin
yanında bilim de dışlanmıştır. Felsefe ve bilim merkezleri
Görsel 2.9: Aquinolu Thomas
bir bir kapatılmıştır. 5. yüzyılda İskenderiye Kütüphanesi
bilimsel ve felsefi çalışmaların Hristiyan düşüncesine zarar
verdiği gerekçesiyle yakılmıştır, 6. yüzyılda Platon Aka-
"İnanç ile demisi de kapatılmıştır. Kilise, güç ve servet kazanmıştır.
Din dışı yöneticiler başarısızlığa uğramıştır Din adamları
akıl birbirin- itaati öğütlemişlerdir. Bu itaat, sadece aşağı sınıflarca uy-
den bağım sız gulanmıştır. Daha sonra kilise büyük zorluklarla kendisini
iki alandır." feodal aristokrasiden ve pagan kültüründen kurtarmayı
Ochamlı başarır. Bu kurtuluş Avrupa’nın karanlık çağlardan sıyrıl-
William masının bir nedenidir.

Betül Çötüksöken “Petrus Abelardus’un Ahlak Anlayışı” adlı ese-
Görsel 2.10: Ockhamlı William rinden alıntılanmıştır.
1. Hristiyan felsefesinin temel konuları ve sorunları nelerdir?

2. Hristiyan felsefesinde akıl-inanç ilişkisinin etkileri nelerdir?

38
Hazırlayan: Emine EFE