Page 73 - FELSEFE 11 BECERİ TEMELLİ ETKİNLİK KİTABI
P. 73
Ortaöğretim Genel Müdürlüğü FELSEFE 11 32
3. ÜNİTE > 15. YÜZYIL-17. YÜZYIL FELSEFESİ Kazanım: 11.3.3. Örnek felsefi metinlerden hareketle 15. yüzyıl-17. yüzyıl filozofları-
nın felsefi görüşlerini analiz eder. b) B. Spinoza’nın “Ethica” adlı eserinden
Alan Becerileri: Felsefi Okuryazarlık
alınan veya derlenen bir metinden hareketle filozofun ahlak görüşünün ir-
Genel Beceriler: Eleştirel Düşünme Becerisi delenmesi sağlanır.
Etkinlik İsmi İYİ VE KÖTÜ 120 dk.
Amacı B. Spinoza’nın “Ethica” adlı eserinden alınan veya derlenen bir metinden hareketle filozofun ahlak görü- Bireysel
şünü analiz edebilme.
Yönerge Aşağıdaki metnin incelemesini yapınız.
! Etkinliği gerçekleştirmek için
“Ekler” bölümünde verilen
“Metin İnceleme” başlıklı
yönergeyi takip ediniz.
TANRI’NIN EZELÎ VE SONSUZ ÖZÜ
HAKKINDAKİ BİLGİ, UPUYGUN VE
YETKİNDİR
İnsan ruhu, tutkularının etkisi altına giren bir yapıdadır. Esaretten kurtuluşun yolu
akıldır. İnsan aklı ile tanrının diğer deyişle doğanın sonsuz sayıda niteliklerini
bilebilir.
nsanın duygularını yönetmedeki ya da denet- tersine bunlar hakkındaki ön yargılardan yola çıkı-
lemedeki acizliğine esaret adını veriyorum. yor.
İÇünkü duygularına boyun eğen bir insan kendi (…)
denetimi altında değil daha çok kaderin denetimi
altındadır; hatta kaderin hükümranlığına öyle tes- İşte bu yüzden halk arasında doğanın zaman zaman
lim olmuştur ki iyinin ne olduğunu gördüğü hâlde başarısızlığa uğradığı, hatalı davrandığı ve eksik
her fırsatta kötünün peşinden gitmeye zorlanır. şeyler ürettiği söyleniyor ve ben bütün bu söylenti-
leri “I. Bölümün Ek”inde söz ettiğim uydurmacalar
Biri bir eser görüyorsa (Bu eserin henüz tamamlan- olarak görüyorum. O hâlde tamlık ve eksiklik ger-
mamış olduğunu varsayıyorum.) ve o eseri yapanın çekte sadece birer düşünme biçimi, yani belli bir
amacının bir ev inşa etmek olduğunu biliyorsa evin türün ya da cinsin bireylerini birbiriyle kıyaslaya-
henüz eksik olduğunu söyleyecektir; eseri yapanın rak uydurduğumuz kavramlar. Tam da bu nedenle
kafasında belirlediği sona ulaştığını gördüğü anda daha önce (Il. Bölümün 6. tanımında) gerçeklik ve
da bu esere tamamlanmış gözüyle bakacaktır. Ama mükemmelliğin aynı anlama geldiğini söylemiştim.
biri daha önce hiç görmediği türde bir eser görü- Çünkü bizler doğadaki bütün bireyleri en üstün
yorsa ve bu eseri yapanın düşüncesinin ne olduğu- cins olan tek bir cinse indirgeyerek düşünmeye yani
nu da bilmiyorsa hiç kuşkusuz bu eserin tam mı, doğadaki bütün bireyleri mutlak anlamda ait ol-
yoksa eksik mi olduğunu bilemeyecektir. dukları varlık kavramı altında düşünmeye alışkınız.
(…) (…)
Bu yüzden doğal bir şeyin kafasında tasarladığı ör- İyi ve kötüye gelince bunlar da kendi başlarına ele
nekle örtüşmediğini gördüğünde de doğanın başa- alındıklarında şeylerdeki olumlu bir niteliğe işaret
rılı olamadığına ya da hatalı davrandığına ve işini etmezler, düşünme biçimlerinden ya da şeyleri bir-
eksik bıraktığına inanıyor. İşte gördüğümüz gibi in- biriyle kıyaslayarak oluşturduğumuz kavramlardan
san doğal şeyleri tam ya da eksik olarak nitelerken başka bir şey değillerdir. Bu yüzden bir ve aynı şey
şeylerin asıl bilgisini göz önünde bulundurmuyor,
71
