Page 462 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

227 TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

2. Yönerge Aşağıdaki II. metni okuyunuz. I. ve II. metinden hareketle soruları cevaplayınız.
(Metin, aslına sadık kalınarak alınmıştır.)

II. Metin

(…)
Mevzu, kompozisyon, fikir, kelime, hayal, ahenk bir müellifin eserini vücuda getirmek için seçtiği ve
kullandığı her şey, bize onun şahsiyetini ifşa eder. Bu seçişler aynı zamanda, devri de gösterir. Zira
devrin ruhu müellifin ruhuna, oradan eserine akseder. Üslup, teferruatına varıncaya kadar, ferdî veya
içtimai davranış tarzının ifadesidir.
Akif Paşa’nın medrese dili ile yazması, Şinasi’nin halk kelimelerini tercihi, Namık Kemal’in siyasi, Ha-
mid’in felsefi tabirler kullanmaları, Naci’nin, Mehmet Akif’in, Gökalp’ın, Yahya Kemal’in çeşitli yollar-
dan konuşma Türkçesine gitmeleri ve filan cins kelimeleri seçmeleri hususi bir mana taşır. Mücerret
ve müşahhas ifade, şu veya bu tarzda imaj yapısı, bizi müellifin ve devrinin düşünüş ve duyuş tarzına
götürür. Hasılı metin tahlili, umumiyetle zannolunduğu gibi yabancı kelimelerin manalarını bilmek,
vezni ve şekli buldurmak, edebî sanatları göstermek suretiyle teferruatı ortaya dökmekten ibaret de-
ğildir. Metinde mevcut her şeyi manalandırmak, müellifin şahsi davranış tarzına bağlamak, bütün ile
arasındaki münasebeti meydana çıkarmak icap eder.
(…)

Mehmet Kaplan, Şiir Tahlilleri I
Kelime Dağarcığı:
aksetmek: Ulaşmak, yayılmak. ferdî: Kişisel, şahsi. hasılı: Kısacası. içtimai: Toplumsal. ifşa etmek: Gizli bir şeyi ortaya dök-
mek, açığa vurmak, imaj: İmge. mevzu: Konu. müellif: Yazar. mücerret: Soyut. müşahhas: Somut. umumiyetle: Genellikle.

3. Okuduğunuz I. metin 2020 yılında, II. Metin ise 1954 yılında yayımlanmıştır. II. metinde geçen
Zira devrin ruhu müellifin ruhuna, oradan eserine akseder. cümlesinden hareketle Mehmet Kaplan
ve Eray Sarıçam’ın dil ve üslup özelliklerini ve verdikleri örnekleri karşılaştırınız.

4. Kaplan’ın Mücerret ve müşahhas ifade, şu veya bu tarzda imaj yapısı, bizi müellifin ve devrinin dü-
şünüş ve duyuş tarzına götürür. cümlesini de göz önünde bulundurarak bir yazarın/şairin yazdıkla-
rından hareketle o döneme dair tarihî ve sosyolojik çıkarımlar yapılıp yapılamayacağını açıklayınız.

460
Hazırlayan: Filiz MUSLU