Page 540 - Türk Dili ve Edebiyatı 11 Beceri Temelli Etkinlik Kitabı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 11 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 4 Etkinlik No.: 5
1. Cevap öğrenciye bırakılmıştır ancak öğrenci, ilkokuldaki 1. Yazar, edebiyatla ilgilenenlere çağrıda bulunmaktadır. Uyanmak
öğretmenini Çalıkuşu’ndaki Feride’ye, mahallesindeki yetim ve çıkar yolu bulmak isteyen edebiyat ilgililerine sesleniyorum
ve öksüz bir çocuğu Kuyucaklı Yusuf’a, bir sınıf arkadaşını ifadesinden bunu anlayabiliyoruz. Onlara dergileri arada bir
Anayurt Oteli’ndeki Zebercet’e, köyünde ata binerken gördüğü de olsa okuma, edebiyat dergileriyle ilgilenme çağrısında bulu-
bir kızı, Cemo romanındaki Cemo’ya, oturduğu apartmandaki nuyor. Çünkü edebiyatımızdaki kopukluğun ancak bu şekilde
komşusunu Necip Fazıl Kısakürek’in Bir Adam Yaratmak adlı giderileceğini, altın zinciri ancak bu yolla örebileceğimizi anlat-
oyunundaki Hüsrev’e benzetebilir. mak istiyor.
2. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır. Örnek cevaplar şu 2. Olası cevaplar: Katılıyorum. Çünkü birçok alanda olduğu gibi
şekilde olabi li r: edebiyatta da yenilikler olacaktır. Yeni edebiyatçılar, yeni görüş-
1. a) Her günün i zleni mleri ni , i çi nde bulunulan kaygıyı ve sürece ler dile getirecekler; yeni tarzlar deneyeceklerdir. Fakat yeniyi
yönel ik merakı, bi ri nci ağızdan ve içtenlikle yansıtacak bi r var etmek için geleneği yok saymaya da gerek yoktur. Yeni olan
yazı türü olan blog yazısı vasıtasıyla insanlara maske, mesafe pekâlâ geleneğe eklenebilir ve bu tavır edebiyatı zenginleştirir.
ve hi jyen kurallarına uymalarını öner ird im. Katılmıyorum. Çünkü gerçek bir yenileşmeden bahsedeceksek
b) Blog yazımda da açık bi r di l terci h ederdi m. eskinin kökünü kazımamız gerekir. Aksi hâlde gelenek yeniyi
etkiler ve kendine dönüştürür. Bu şekilde bir adım ileri gidile-
2. a) Yaşadığımız sıra dışı günleri yer, k işi ve olaylar çerçeves inde mez. Yenilik isteyen sanatçılar cesur olmalı ve gelenekle göbek
kurguya dayalı, çarpıcı bi r şek ilde anlatmak ve bu sayede bağlarını kesebilmelidirler. Bunun başka yolu yoktur.
önerilerimi sıralamak beni m içi n daha kolay olurdu. Roman
yazarak kurguladığım kahramanlar aracılığıyla romanda 3. Yazar altın zincir tamlamasıyla geçmişten günümüze gelen ede-
i nsanlara mutlaka aşı olmalarını, gerekmedi kçe evden çıkma- biyatçılar silsilesinin birbirinden kopmadan bize kadar ulaşma-
malarını önerirdim. sını, günümüz edebiyatını beslemesini kastetmektedir. Bunun
b) Öneri leri mi , romandaki kahramanlara yaşattığım olaylar için altın sıfatını kullanmıştır. Çünkü yazara göre kopmaması

gereken bu bağ çok değerli bir bağdır.
üzer inden dolaylı b ir bi çi mde, sembol ik bi r di lle aktarırdım.
4. Yazara göre Türk edebiyatında hep eski-yeni kavgaları olmuş,
3. a) Diğer türlere oranla yaşamla doğrudan örtüştürülebi len ti- eski yok sayılmış ve eskiyle olan bağ sürekli koparılmıştır.
yatro, gerçekte yaşamın kend isi g ib idi r. Dolayısıyla gelecekte Bunun için çoğu zaman dildeki değişmeler özür olarak göste-
yeni bi r dünya, daha mutlu bi r toplum yaratmada, t iyatro bu rilmiştir. Yeni edebiyat eskinin birikimlerinden hiç besleneme-
önemli görevi yeri ne geti rebi li r, d iye düşünüyorum. Tiyatro miştir. Bu nedenle yazar Türk edebiyatını ana sütü emmeyen bir

aracılığıyla i nsanlara yolculuklara çıkmamalarını, mutlaka çocuğa benzetmiştir.
bi r HES kodu sahi bi olmalarını, eş-dost-akraba z iyaretleri ni

bi r süre ertelemeler in i öner irdi m. Tab ii ki bu tiyatro oynan- 5. Haberlerde, magazin sayfalarında denk gelmişsinizdir: Bazı

mak içi n değil, okunmak i çi n olurdu. yazarlar yanlış anlaşıldıklarından dert yanarlar. Bir yazı yazılmış
b) İnsanlara direkt etki edebilmeyi amaçladığım için açık bi r di l veya bir söyleşi yapılmış, yazıyı okuyanlar veya söyleşiyi din-
kullanırdım. leyenler yazarımıza olmadık tepkiler vermişlerdir. Yazar yanlış
c) Diğer türlere oranla yaşamla doğrudan örtüştürülebilen anlaşılmıştır. Zaten ona göre halk onu hep yanlış anlamaktadır,
bir kere de oturup “Ayranım ekşidir.” demez. Oysa yazar yanlış
tiyatro, gerçekte yaşamın kendisi gibidir. Dolayısıyla gelecekte anlaşılmak konusunda önce kendini sorgulamalıdır. Çünkü
yeni bir dünya, daha mutlu bir toplum yaratmada, tiyatro bu anlatmanın üstadı odur. Doğru konuyu, doğru zamanda, doğru
önemli görevi yerine getirebilir, diye düşünüyorum. Bu yüzden kelimelerle doğru kişiye anlatabilirsen usta yazarsın demektir.
insanlara tiyatro aracılığıyla açık bir dil kullanarak yolculuk- Aksi hâlde sızlanıp durursun.
lara çıkmamalarını, mutlaka bir HES kodu sahibi olmalarını,
eş-dost-akraba ziyaretlerini bir süre ertelemelerini önerirdim. Etkinlik No.: 6
Tabii ki bu tiyatro oynanmak için değil, okunmak için olurdu.
3. Olası cevaplar: 1. Olası cevaplar: Toplumsal bir anlayışla ele alırdım çünkü ede-
bî eserler, toplumun sorunlarıyla ilgilenmeli ve bu sorunlara
Edebî eserlerde sunulan hayat ile toplumun gerçek hayatı çözüm önerileri getirmelidir. “Otorite kızar mı?” düşüncesiyle
genellikle örtüşmektedir. Çünkü edebî eserlerin ana malze- suya sabuna dokunmayan eserler yazmak, sanatçıyı aydın ol-
mesi toplumu meydana getiren insandır. Bu eserler, insanı maktan uzaklaştırır. Bence sanatçı aydın kimliğiyle topluma
temel aldığı için onun acılarını, sevgisini, korkularını, yön verebilmelidir.
gelenek ve göreneklerini, inançlarını, fikirlerini vs. ele alır.
Bunu yaparken kurmacadan faydalansa da neticede ele Bireysel bir anlayışla kaleme alırdım çünkü toplumsal bir anla-
alınan toplum içinde yer alan insanın gerçekliğidir. yışla yazarsam otorite ile sorun yaşayabilir; hapis cezası, idam,
sürgün edilme, eserlerimin toplatılması gibi sorunlarla baş
Edebî eserlerde sunulan hayat ile toplumun gerçek hayatı başa kalabilirdim. Zaten sanat anlayışı olarak da sanatın görevi
genellikle örtüşmez. Çünkü edebî eser, toplumdaki gerçeği toplumsal sorunlara değinmek ve eleştiri yapmak değil, güzeli
kurmacadan faydalanarak değiştirir; onu başka bir biçime anlatmaktır diye düşünüyorum.
sokar; yeniden kurgular.
2. Romantizm, klasisizmin aklı merkeze alan anlayışına, toplumsal
4. Olası cevaplar: meselelere eğilmemesine ve sanatçıyı sanat yapma bakımından
Evet, edebî metinler, toplumu önemli ahlaki değer ve ka- kısıtlayan kuralcı tavrına tepki göstermiştir.
rakter özellikleri benimsemeye ya da onları reddetmeye 3. Osmanlının yıkılış zamanlarına denk gelen Tanzimat Dönemi
teşvik edebilir. Sanatçı eserinde bunu yaparken de kurma- sanatçıları, dönemin siyasal şartlarının üzerlerinde oluşturduğu
canın arkasına sığınarak gelebilecek toplumsal eleştiriye baskı ve romantizmin koyu ferdiyetçi anlayışına kendilerini
karşı kendini savunur. Benzer eserlerin çoğalması da mev- yakın hissetmeleri nedeniyle romantizmi yeğlemiş olabilirler.
cut değerlere aykırı bir geleneği ortaya çıkarabilir. Bu da Yine yüzyıllar boyunca yüksek zümrenin edebiyatı olan divan
çatışmaya sebep olabilir. edebiyatına başkaldıran Tanzimatçılara, klasisizme ve onun
Hayır, edebî metinler, tarihten ve toplumdan ayrı düşü- yücelttiği soylulara bir başkaldırı olan romantizm, daha cazip
nülemez. Geleneğin şekillenmesinde ve gelecek nesillere gelmiş olabilir.
taşınmasında edebiyat, güçlü bir işleve sahiptir. Bu güçlü
işlevi yerine getirirken de toplumun aynası olma işleviyle Etkinlik No.: 7
var olan değerleri ele alır. Onları bozmak, çatışma yaratmak
amacı hep güzeli anlatmak olan edebiyatın sebebiyet vere- 1. Metnin ana düşüncesi: Edebî metinlerde ziynet (süs) ancak
ceği bir durum değildir. faydalı olduğu zaman bayağılıktan kurtulur hatta ziynet olur.
538